સખળ ડખળ

આજે સવારે જોયું તો દૂધ નહોતું આવ્યું. એમ તો બે'કવાર ચા બની જાય એટલું આગલા દિવસનું પડ્યું હતું. એક પવાલું દહીં પણ હતું જ.  છાસ બની જશે. હા, રાઇતું નહીં બને. પણ ચાલી જશે.  શું થયું હશે? આજે ગાયે  દૂધ નહીં આપ્યું હોય કે પછી એ છોકરો જે રોજ દૂધ આપવા આવે છે (જેનું મને નામ સુદ્ધાં નથી ખબર) એ નહીં આવ્યો હોય? કદાચ એની તબિયત નરમગરમ થઈ ગઈ હોય! કોરોનાએ ફરી માઝા મૂકી છે. જે પણ હોય, પહેલી વાત તો અશક્ય લાગે છે અને બીજી વાતની મારી વિચારેલી સંભાવના ખોટી પડે એવું હું ઈચ્છું છું. આવતીકાલે સવારે હું કોની વાટ જોઈશ?  દૂધની કે દૂધ આપવા આવનાર છોકરાની (જેનું મને નામ સુદ્ધાં નથી ખબર!)

ગેસ પર ચાની તપેલી ચઢાવીને બ્રશ  અને મોબાઇલ લઈને બેઠી. વૉટ્સ ઍપમાં એક લેખકે ફૂલ્સ ડેના વધામણાં આપ્યાં હતાં. હું મુંઝાઈ ગઈ ફૂલ્સ ડેવળી શું? પછી ધ્યાન આવ્યું કે તેઓ ફર્સ્ટ એપ્રિલની વાત કરી રહ્યા છે. મેં રીપ્લાયમાં માત્ર એક સ્માઇલી મોકલી. થેન્ક્યુ અથવા સેમ ટુ યુ જેવું કશું પણ કહેવું મને અજુગતું લાગ્યું.  એમના મેસેજ રેગ્યુલર આવતાં હોય. ક્યારેક ક્યાંક કશું છપાયું હોય એ મોકલે તો ક્યારેક કોઈ કાર્યક્રમની વિગતો. સાથેસાથે નવું શું લખ્યું અને કંઈ સલાહસૂચન જોઈતાં હોય તો નિસંકોચ કહેજો જેવી વાત પણ ભાર દઈને કરતાં હોય.  એકાદવાર નવી લખેલી વાર્તાના વિષય વિશે એમની સાથે વાત કરેલી. તે પછી બીજા જ મહિને એક જાણીતા સમાયિકમાં છપાયેલી એમની વાર્તા એમણે મોકલી. તે દિવસે વાત  થયેલી એ  વિષયને મળતાં આવતાં વિષયવાળી એમની વાર્તા હતી. એમણે મેસેજ યોગ્ય સરનામે જ કર્યો  હતો એ આજે સમજાયું.  એમનો આગલો મેસેજ જોયા વગર ડીલીટ કરી દીધો.

ફેસબુક પર જોયું તો ગઈકાલે રાત્રે પોસ્ટ કરેલા સ્ટેટસ પર આશા રાખી હતી એટલા લાઇકસ નહોતા આવ્યા. કમેન્ટ્સ પણ બે પાંચ જ હતી. એકાદ બેવાર અગાઉ પણ નોંધ્યું હતું કે  રાત્રે બારેક વાગ્યા પછી કોઈ સ્ટેટસ મૂક્યું હોય એમાં કાયમ આવતી એના કરતાં ઓછી જ કમેન્ટ્સ આવે. લોકો આટલી જલદી સુઈ જતાં હશે?  હવેથી પોસ્ટવાના ટાઇમિંગનું ધ્યાન રાખવું એવું નક્કી કર્યું. 

ચામાં દૂધ નાખ્યું. નાશ્તામાં ગઈકાલે વધેલી રોટલીની કાતરણ કરીને લીલા મરચાંથી વઘારી. સાથે પપૈયું સમાર્યું. મારા અપાર આશ્ચર્ય વચ્ચે પપૈયામાં એક્કેય બીયું નહોતું. દોડીને ફ્રિજમાં પડેલું પેરુ લઈ આવી. ક્યાંક એમાંથી પણ બીયાં અલોપ તો નથી થઈ ગયાં ને! પરંતું એમાં બીયાં હતાં એ જોઈને રાહત થઈ.  પપૈયાંને આ બાબતે પ્રશ્ન પૂછવાનું મન થયું પરંતુ કઈ ભાષામાં પૂછું એ સમજાયું નહીં. પેરું તો પૃથ્વી પર પોપટ, ચકલી અને ખિસકોલીઓની કૃપાથી બચી જશે એ વિચારીને રાહત થઈ.. પરંતુ આ પપૈયાનું શું? એ બીયાં વગર કેટલે દૂર જઈ શકશે? આપણને કેટલે દૂર લઈ જશે?  આજકાલ ચકલીઓની ચીંચીં બહુ વધી ગઈ છે. ક્યાંક  એને ચૂપ કરાવવાના ઉપાય સ્વરૂપે  કોઈક કાવતરું તો નથી રચવામાં આવ્યું ને? એના જ એક ભાગ રૂપે પપૈયાનાં બી ગાયબ કરી નાખવામાં આવ્યાં હોય! બળ્યું, હવેથી પપૈયું લાવવું જ નથી.

આ રીતે સખત સખળડખળ સાથે થઈ આજની શરુઆત. 

નાના હતાં ત્યારે પડવાના દિવસે સવારના પાંચ વાગે ઊઠવું પડતું. વડીલો કહેતાં કે આજે જો મોડાં ઊઠીએ તો આખું વર્ષ મોડા ઊઠવાનું થાય. આજે કરશો એવું જ આખું વર્ષ કરશો.  તો શું આજના ફર્સ્ટ એપ્રિલના દિવસે જો કોઈની વાતોમાં આવીને મૂરખ બની જઈએ તો આખું વર્ષ મૂરખ બનતાં રહીએ એવું હશે? જોકે માણસ જાણ્યેઅજાણ્યે મૂર્ખતાની શરણે એટલે જાય છે કે પોતાને મળેલી 'અક્કલ'થી એ ડરે છે. જાત સાથે આમનેસામને આવી જવાનો અનુભવ ડરામણો હોય છે. ચકલીને આરસીમાં દેખાતી 'બીજી' ચકલી સાથે બાખડતાં જોઈ છે?

મોટાભાગના લોકોનો એવો પ્રયાસ હોય  છે કે તેઓ પોતાની જાતને લાગણીશીલ, ભોળા, વારંવાર છેતરાતા, મૂરખ બનતા કે ભલા માણસ તરીકે રજુ કરવાનું પસંદ કરતા હોય છે. પોતે કેટલા ભલા અને ભોળા છે એ સાબિત કરવા માટે એમની પાસે આખેઆખી કથાઓ હોય છે. આ 'બીજી' ચકલીની પાસે પણ હશે જ. પૂછી જોજો. આપણે બધાએ આવા લોકો આપણી આસપાસ જોયા છે. આપણામાંથી ઘણા મૂરખ બન્યા હશે, ઘણાએ બનાવ્યા હશે. કેટલાંક માનતા હોય છે કે સૂર્યોદય આપણે સવારના ઊઠીને ગરમાગરમ ચા પી શકીએ એટલે જ થાય છે અને સૂર્યાસ્ત ખીચડી ખાઈ શકીએ એ માટે. આ એમની પોતાની સમજ, અક્કલ અને ધારણાં છે. એમની ધારણાંને  ટેકો આપવો એ આપણી નૈતિક ફરજ છે. તે ઊપરાંત કેટલાય લોકો હોય છે જે અક્કલ વગર ચલાવી લે છે. એમની ભ્રમણાંને ટેકો આપવો પણ આપણી નૈતિક ફરજ છે. જોકે આ બધી સખળડખળમાં પપૈયામાંથી બીયાં ગાયબ કઈ રીતે થઈ ગયા એનો જવાબ શોધવાનું તો રહી જ ગયું.  ખરેખર કોઈ કાવતરું છે કે નહીં એની પણ તપાસ કરવી રહી. એ પણ આપણી નૈતિક ફરજ  છે.

આવતીકાલે પેલા દૂધ આપવા આવતા છોકરાને નામ પૂછી લઈશ. હવેથી પેલા લેખકના મેસેજો પણ ડીલીટ નહીં કરું.  એમને એમની ભ્રમણાઓ સાથે જીવવા દેવા પણ મારી નૈતિક ફરજ છે. ફેસબુકના લાઇક્સ અને કમેન્ટ્સ વધારવાની કળા શીખી લીધી છે. રાતે વધેલી રોટલીની કાતરણ કરી, લીલાં મરચાંથી વઘારીને ચા સાથે ખવાની મજા પડે. ટ્રાય કરી જોજો. અને હા, મારે ત્યાં બે ગોદરેજના કબાટ છે. બન્ને કબાટ પર સુંદર પરદાં લગાવેલા છે.  ન તો આરસીમાં ચકલી પોતાને જોઈ શકે અને ન એની સાથે બાખડી પડે!

મિયાંઉ :

મૂર્ખતા કે ઇસ પાવન અવસર પર સભી 'સખળડખળ'વાસીયોં કો તહેદિલ સે હાર્દિક શુભકામનાએં.

ભરચક ટ્રાફિકમાં સ્વાતિ પોતાની બાઇક સાચવતી, વાહનો વચ્ચેથી રસ્તો કરતી જઈ રહી હતી.  ટ્રાફિક એટલો હતો કે બાઇકને પણ નીકળવા જગ્યા નહોતી મળી રહી. હેલ્મેટ, માસ્ક ને ઉપરથી અસહ્ય ગરમી સ્વાતિને અતિશય અકળાવી રહ્યાં હતાં. ઉપરથી આજે શાળા માટે નીકળતી વખતે ઘરમાં થોડીક કટકટ થઈ હતી એનો પણ ગુસ્સો હતો. સિગ્નલ ખૂલવાની રાહ જોતી સ્વાતિની નજર આગળની બાઇક પર પડી. એક સુંદર સ્ત્રી પોતાના ખોળામાં ચારપાંચ વર્ષની એક બાળકી સાથે બેઠી હતી. કદાચ એ એની દીકરી હતી. એક તો ભરચક ટ્રાફિકનું પ્રદુષણ અને તાપ! એ  સ્ત્રીએ બાળકીને  ઓઢણી એવી રીતે ઓઢાડી હતી કે માત્ર એની આંખો જ દેખાઈ રહી હતી. એ વારંવાર સરકી જતી હતી અને પેલી સ્ત્રી એ ફરીફરી ઠીક કરી રહી હતી.

છોકરી માની જેમ અત્યંત સુંદર હતી, પરાણે મીઠડી લાગે એવી. સ્વાતિ એને જ જોઈ રહી છે એ કદાચ એ ટબુડીને સમજાઈ રહ્યું હતું. એ પણ સ્વાતિને જોઈ રહી હતી. અચાનક એણે મીઠું સ્માઇલ આપ્યું. જોકે ચહેરા પર ઓઢણી હતી, પરંતુ એનું સ્માઇલ એની આંખોમાંથી છલકાઈને સ્વાતિ સુધી પહોંચ્યું. સ્વાતિએ પણ એને માસ્કની પાછળથી સ્માઇલ આપ્યું અને બે વખત પાંપણ પટપટાવી. છોકરીએ પણ સેમ ટુ સેમ રિસ્પોન્સ આપ્યો.  સ્વાતિએ આઇબ્રોઝ ઉંચી કરીને  ઈશારો કર્યો. સામે એણે પણ ઈશારામાં એવું જ કશું કહ્યું. એ છોકરી ગણતરીની પળોમાં સ્વાતિ સાથે આંખોઆંખોમાં વાત કરવા લાગી હતી. એની માએ આ જોયું. એણે પણ સ્વાતિને સરસ મજાનું સ્માઇલ આપ્યું. આ બધું અડધી પોણી મિનિટ માંડ આ ચાલ્યું હશે અને સિગ્નલ ખૂલ્યું. એમની બાઇક આગળ વધી. છોકરીએ જતાંજતાં દુપટ્ટામાંથી હાથ બહાર કાઢ્યો અને  ટાટા કર્યું. સ્વાતિનું મન પ્રસન્ન થઈ ગયું. એ અડધીપોણી મિનિટમાં જે ઘટ્યું તે પછી આખા દિવસનો સ્ટ્રેસ ગાયબ થઈ ગયો.

અચાનક સ્વાતિને આજની સવાર યાદ આવી. ગઈકાલે પેપર્સ ચકાસતાં ચકાસતાં ઊંઘવામાં ખાસ્સું એવું મોડું થઈ ગયેલું.  સવારના અલાર્મ ક્યારે વાગ્યો એ જ ખબર ન પડી. ત્રણ જણાનું ટિફિન અને ઘરનું અન્ય કામકાજ પતાવી એણે શાળાએ ભાગવાનું હતું. એણે ઝપાટાભેર કામ પતાવવા માંડ્યું. દીકરાના ટીફીનની રોટલી થઈ ગઈ એટલે એણે ટિફિન લઈ જવા રસોડામાંથી બૂમ પાડી. દીકરો હાથમાં દૂધનો ગ્લાસ લઈને દોડ્યો. અને... ક્યાંક વચ્ચે એને ઠેસ લાગી અને ગ્લાસ પડી ગયો. એક તો આજે ઘણું મોડું થઈ ગયું હતું અને ઊપરથી આ વધારાનું કામ આવી પડ્યું.  સ્વાતિએ રસોડામાંથી જ દીકરા પર બૂમો પાડવાનું ચાલુ કરી દીધું. "ઢોળી નાખ્યું ને? કેટલી વખત કહ્યું છે કે દૂધ પૂરું થાય ત્યાર બાદ જ  ડાઇનિંગ ટેબલ પરથી ઊઠવાનું.  કપડાં ખરાબ થયાં છે કે નહીં? નહિ તો એક  કામ વધુ! હવે આ સાફ કરવામાં. સ્કુલબસ જતી રહેશે તો વળી મૂકવા જવું પડશે. આજે તો દિવસ જ ખરાબ ઉગ્યો છે” વગેરેવગેરે બડબડતાં સ્વાતિ રસોડામાંથી બહાર આવી. એણે પતિ પર પણ બેચાર તીર સાધ્યા. પણ બહાર આવીને જોયું તો દીકરો ઑલરેડી પોતું લઈ આવેલો અને પતિએ ઑલરેડી ઢોળાયેલું દૂધ લૂછી નાખ્યું હતું.  એના કપડાં ખરાબ થયાં નહોતાં. ગ્લાસમાં માત્ર એકાદ ઘૂંટડો દૂધ હતું એટલું જ ઢોળાયું હતું. આટલી નાનકડી વાતમાં આટલી બધી વઢ પડી તેથી દીકરાનું મોઢું લેવાઈ ગયું હતું અને વગર વાંકે એનેય આંટામાં લીધો હતો એટલે પતિનું મોઢું ચઢી ગયું હતું. આ પળોજણમાં શાળાની બસ છૂટી ગઈ હતી. સ્વાતિએ દીકરાને મૂકવા જવું પડ્યું  એટલે એય ધુંધવાયેલી હતી. અત્યારે આ ઘડીએ  એને એ ઘટના યાદ આવી. પેલી સુંદર હસમુખી છોકરીના સ્થાને પોતાના દીકરાનો લેવાઈ ગયેલો ચહેરો યાદ આવ્યો અને એના મગજમાં વિચારોનું ધમાસાણ ચાલ્યું.

ક્યારેક કેવું થાય ને કે આપણે પારકાંને આનંદ આપતાં જઈને અને બે ઘડી આપણે પોતે પણ આનંદ અનુભવીએ. કોઈના મુખ પર સ્માઇલ લઈ આવવી સહેલી નથી અને એ કામ આપણે કર્યું એ બાબતે ગર્વની લાગણી પણ અનુભવીએ. પરંતુ રોજબરોજના જીવનમાં આપણી તદ્દન નજદીકની વ્યક્તિઓને દુઃખ પહોંચાડીને અજાણતા જ  એમને કેટલો અન્યાય કરી બેસીએ છીએ.

સ્વાતિએ ગાડી બાજુમાં લીધી અને પતિને ફોન જોડ્યો. દીકરાએ ઉપાડ્યો. સ્વાતિએ એને પોતે ટ્રાફિકમાં ફસાઈ છે અને લગભગ અડધા કલાકમાં ઘરે પહોંચી જશે એમ કહ્યું. એ હોમવર્ક કરી રહ્યો હતો અને ઉત્સાહથી બોલ્યો,' મમ્મી તું મને હોમવર્ક કરાવીશને આવીને? આજે એક નિબંધ લખવાનો છે.'  એના અવાજમાં સવારની નારાજગી જરાય નહોતી. બાળકો કેટલા નિખાલસ હોય છે. તેઓ કોઈ પણ બાબતે કે કોઈની પણ સાથે વધુ સમય નારાજ રહી શકતા નથી. માફ કરી દેવા જેવો ગુણ એમને સાવ સહજ હોય છે જ્યારે આપણે મોટેરાં કેટલી બધી ગ્રંથીઓ બાંધીને બેસી જતાં હોઈએ!

સ્વાતિ ઘરે આવી.  દીકરો તો સહજ રીતે સવારની વાત  ભૂલી ગયો હતો પણ પતિના ચહેરા પર એનો ઓછાયો હજુ હતો. એ પણ 'મોટો' હતોને! સ્વાતિએ બન્નેને સોરી કહ્યું. બન્ને હસી પડ્યા. એના મન પરનો ભાર પણ ઉતરી ગયો.

***     ***     ***     ***     ***     

બાળકો સહજતાથી બધું ભૂલી જતાં હોય છે. માફ કરી દેતાં હોય છે. પરંતુ  જેમ જેમ આપણે મોટા થતાં જઈએ તેમતેમ આ સહજતા અને માફી આપવાની ભાવના પાછળ છૂટી જતી હોય અને 'ઇગો' ડેવલપ થતો જાય છે. જો સામેવાળાની નાનીમોટી ભૂલ હોય તો માફ કરી દેવી અને જો આપણી હોય તો માફી માંગી લેવાની ભાવના કમસેકમ અંગત સંબંધોમાં તો હોવી જ જોઈએ.

ઇગો ખોટો આત્મવિશ્વાસ છે, ભ્રમ છે અને ભ્રમ ક્યારેય સત્ય હોઈ શકે નહીં. એ કશું સ્પષ્ટ રીતે જોવા જ નથી દેતો.  એ આપણી આંખોમાં પડી ગયેલી ધૂળ છે. એ ધૂળ ક્લિયર કર્યા સિવાય આપણે કશું જ ક્લિયરલી જોઈ શકવાના નથી. એટલે જ દુનિયાને જોવા આંખોમાંની ધૂળ સાફ કરવી જરૂરી છે. જીવનને થોડુંક વધુ સુંદર બનાવવાની ચાવી આ જ છે. બરાબર?

મિયાઉં :

વધતી ઉંમરની પોતાની અંગત કઠણાઈ હોય છે.

આવું પણ થઈ શકે? સ્વજનના મૃત્યુ પછી એના અંગનું દાન કરવાનું પણ  કોઈ વિચારી શકે?

બાકી આપણે તો મૃત્યુ પછી જનારનાં કપડાંલત્તા ને ચપ્પલ જેવી વસ્તુ સાથે અસ્થિઓ અને રાખથી પણ મોહ નથી  છૂટતો!  જ્યારે એક માતાપિતાએ એમના કાળજાના કટકાનાં જેવા અઢી વર્ષના બ્રેઇનડેડ દીકરાના અંગો દાન કરવાનું નક્કી કર્યું!

ગત ૯ ડિસેમ્બર ૨૦૨૦ના રોજ સુરતમાં પોતાના માતાપિતા સાથે રહેતો જશ ઓઝા પાડોશીના ઘરે રમતી વખતે બીજા માળથી અકસ્માતે નીચે પટકાયો. પડવાને કારણે તેને માથામાં ગંભીર ઈજાઓ થઈ અને તે બેભાન થઈ ગયો. હોસ્પિટલમાં પહોંચતા ડોક્ટરો દ્વારા એને બ્રેઇનડેડ જાહેર કરવામાં આવ્યો. જશના માતાપિતા પર તો જાણે આભ તૂટી પડ્યું. પરંતુ એમાંથી થોડાક સ્વસ્થ થયા બાદ ડોક્ટર્સ અને 'ડોનેટ લાઇફ'ના વોલિયેંટર્સની સમજાવટથી જશના અંગોનું દાન કરવાનું  એમણે નક્કી કર્યું. જશના અંગદાનથી ટૉટલ ૭ જણને નવજીવન મળ્યું.

આ વાંચીને સ્તબ્ધ થઈ જવાયું હતું.  એ દિવસે આ સમાચાર જોયા પછી ઊઠીને મેં આખા ઘરમાં આંટો માર્યો. દરેક ચીજને વારંવાર સ્પર્શીને જોઈ. આ એ જ ઘર હતું, એ જ  વસ્તુઓ હતી  જેની સાથે હું બંધાયેલી છું.  પરદાનો રંગ કેટલી બધી ચીવટપૂર્બક સીલેક્ટ કર્યો હતો. સ્માઇલીવાળા કૂશન, કાર્પેટ, વિન્ડચાઇમ, ક્રિસ્ટલની ક્રોકરી, વાસણો, મારા પુસ્તકોનું કબાટ, મમ્મીની સાડીમાંથી બનાવેલી ગોદડીઓ, અગણિત ફોટોગ્રાફ્સ, આણામાં મળેલા ગાદલા, રજાઈઓ, બાંધણીઓ, ઓઢણીઓ, લિંકિંગ રોડ પરથી રખડીરખડીને ખરીદેલી જ્વેલરી, મારી સાડીઓ,  હસબન્ડે પચ્ચીસમી વેડિંગ એનિવર્સરીએ આપેલી ડાયમન્ડ રિંગ.. આ મારી ગૃહસ્થી છે અને મને જીવ જેટલી વહાલી છે. એમાંથી એક પણ વસ્તુ કોઈ બીજાને આપી દેવાનો મારો જરાય જીવ ન ચાલે! મને ખબર છે કે આ નકરો મોહ છે.  હા, મોહ છે… સાડીસત્તર વાર છે! આ ક્ષણભંગુર સુખોની પરાકાષ્ઠાનો મોહ છે. જવાબદારીઓના નિર્વહનનો મોહ છે. આપણે સાધુસન્યાસી નથી. સીધાસાદા સંસારી માણસ છીએ અને આ મોહ નામની માયા જ સંસારનું ચાલકબળ છે.

મને ખબર નથી મોહભંગ થઈ જવો કોને કહેવાય. પરંતુ જશ ઓઝા અને એના માતાપિતા વિશે જાણીને હ્રદય પર ધક્કો ચોક્ક્સ  બેસી ગયો. થોડાક સમય પછી મન શાંત થયું ત્યારે એક વિશ લિસ્ટ  બનાવવાનું મન થયું. કેવું હોય છે ને, કેટલીક વિશિષ્ટ ઘટનાઓ ત્યારે જ ઘટે જ્યારે મનમાં ખળભળાટ મચી જાય અને જ્યારે એ શાંત થાય ત્યારે એ કાર્ય માટે મન જ નિમિત્ત બને! મેં  એક વિશ લિસ્ટ બનાવ્યું. આ લિસ્ટ મેં પૂરી સુધબુધમાં, વિચારી, સમજીને બનાવ્યું છે. એવું  નથી કે હું બહુ જલ્દી આ સ્વર્ગ જેવી ધરતી છોડીને આકાશમાં તારો બની જવાની છું. બસ, એવું સમજી લો કે આ એક બેનિફિશિયરી ફૉર્મ છે.

આ રહી એની વિગતો :

૧) જો ન કરે નારાયણ ને જશ જેવું કશું મારી સાથે ઘટ્યું તો મારાં વાળ, ચામડી, આંખો, હાર્ટ, લીવર કે અન્ય અંગો જે કોઈને કામ આવી શકે એવી સ્થિતિમાં હોય તો આપી દેવા. જો મારું મૃત્યું થઈ જાય તો આંખો, વાળ કે ચામડી અથવા જે કંઈ પણ કોઈને આપી શકાય એમ હોય એ આપી દેવું.

૨) મારા પછી મને અત્યંત પ્રિય એવા મારા પુસ્તકોમાંથી મારા મિત્રોને જે લઈ જવા હોય એ લઈ જવા દેવા. બાકીના કોઈ શાળા કે લાઇબ્રેરીમાં ભેટ આપી દેવા.

૩) મારા ઘરેણાં મારી દીકરી અને પુત્રવધુને (હું જાઉં ત્યારે હોય તો, અથવા હજુ ન આવી હોય તો જ્યારે આવે ત્યારે) સરખે ભાગે આપી દેવા.

૪) બાળકો અને હસબન્ડે આપેલા પ્રેમ સિવાય મારી પાસે બીજી કોઈ ચલ કે અચલ સંપત્તિ નથી. એટલે એનો કોઈ ઈશ્યુ નથી.

૫) મારી ફેવરીટ લિપસ્ટિક્સ અને સાડીઓમાંથી (આહાહા!  કાંજીવરમ, પટોળા, બાંધણીઓ, બનારસી, તંછોઈ, જ્યોર્જેટ, સિલ્ક, પૈઠણી.. આ શોખને મેં ખૂબ પંપાળ્યો છે) દીકરી અને પુત્રવધુને જોઈએ એ એમની અને બાકીની મને ઘરકામમાં મદદ માટે આવતાં બહેન અને રસોઈ કરવા આવતાં બહેનને આપી દેવી. ત્યારબાદ પણ જો વધે તો મહિલાઓની કોઈ સંસ્થા જ્યાં એકલી સ્ત્રીઓને આશ્રય મળતો હોય ત્યાં આપી દેવી.

૬) મારી સૌથી અમુલ્ય વસ્તુ - મારી અડધીઅધૂરી વાર્તાઓ, કવિતાઓ, સ્ક્રિપ્ટ્સ, નિબંધો, રિસર્ચ ફોલ્ડર્સ અને મારા લપટોપમાંથી મારું જે પણ અપ્રકાશિત લખાણ મળે એ મારા નામ વગર સોશિયલ મિડિયા પર વાઇરલ કરી દેવું. (તો જ એનાથી મોહ છૂટશે!)

૭) મારાં ગયા પછી મારી જે કંઈ પણ અંગત બચત હોય એ જરૂરતમંદ બાળકોની શિષ્ય વૃત્તિ માટે ખર્ચવી. (જોકે એ તો હું અત્યારે પણ કરી રહી છું.)

બસ. બીજું કશું છે નહીં!

ક્ષુલ્લક વસ્તુમાંથી જો ધરવ થતો નથી તો  પછી જીવનથી તો ક્યાંથી થવાનો? મોહની  માયાજાળમાં આપણે એવાં અટવાયેલા છીએ કે એમાંથી બહાર નીકળવાનો સહજ રસ્તો છે જ નહી. મરવા કોઈ નથી માંગતું, હું પણ નથી માંગતી પરંતુ અમુકતમુક ઘટનાઓ એવી બને છે કે ક્ષણભર વિરક્તિભાવ જાગી જાય છે.  એ ક્ષણભરમાં જે તથ્યો લાધે છે, એ જ સાચું પૂછો તો સંસારનું ચાલક બળ છે, મોહ નહીં!

આ દુનિયામાં મોહથી ભાગીને ક્યાં જઈએ? એની ઉપર જે પૂલ છે ત્યાં આવી જ એક નવી દુનિયા છે..  કેટલો બધો પ્રકાશ છે..  કેટલી બધી આસક્તિ છે.. એના તદ્દન સામા છેડે સુકાઈ ગયેલી નદી છે. અત્યારે એ નદીના રેતાળ પટમાં ઉભીઉભી હું સામે દેખાતો પ્રકાશ જોઈ રહી છું.  કેટલું દૂર હશે? હું અંદાજ બાંધવાનો પ્રયત્ન કરું છું. સામે એક પ્લેટફોર્મ પર કોઈ જીવનથી વિખુંટું પડી રહ્યું છે. મારે એ પ્રકાશ પાસે પહોંચવું છે. ચાલતાં જઈશ તો કેટલા કલાકમાં પહોંચી જવાશે એનો અડસટ્ટો લગાવી રહી હતી. ત્યાં કંઈક બળવાની વાસ આવી. હું દોડી. શાક ચોંટી ગયું હતું. વાંધો નહીં આજે 'સ્મોકી ફ્લેવર'વાળું શાક ખાશું.

તા.ક. મેં અંગદાનનું શપથપત્ર ભરી દીધું છે.

મિયાઉં :

"મરો ત્યાં સુધી જીવો."

-શ્રી. ગુણવંત શાહ

કોઈક અજાણ્યા પ્રદેશમાં ભટકતાં ભટકતાં વચ્ચે ચાર રસ્તા આવે ત્યારે તમે શું કરો?  એ ચાર રસ્તા પર લાગેલા બોર્ડમાં કયો રસ્તો ક્યાં જાય છે એનું વ્યવસ્થિત રીતે દિશાસૂચન કરેલું છે. કેટલા કિલોમીટર થાય, ત્યાં પહોંચતા કેટલા કલાક થશે, એ બધું વાંચી, તપાસી તમે ફરી માર્ગસ્થ થશો. જો એ બોર્ડની ભાષા અજાણી હશે તો કોઈ રાહદારીને રોકીને એની પાસેથી રસ્તો સમજી લેશો. બરાબર? આજકાલ ગુગલ મેપ પણ ઉપલબ્ધ છે. જો મોબાઇલમાં રેન્જ હોય તો એનો ઉપયોગ કરી શકાય અને જો ન હોય તો ફરી કોઈક રાહદારીને રોકીને એને પૂછવાનું ઓપ્શન તો ખુલ્લું છે જ. પણ જ્યારે તમે ગૂગલનો ઊપયોગ કરતા હોવ ને એ જ્યારે તમને ઘણા બધા વિકલ્પો એક સાથે આપે ત્યારે સોલ્યુશન મળવાને બદલે સામે વધુ કોયડા ઉત્ત્પન થાય  છે. તમે માંડ એમાંથી એકાદ ઉચિત રસ્તો અપનાવો અને આગળ વધો ને ફરી પાંચેક મિનિટ રહીને ગુગલ તમને વધુ એક વિકલ્પ આપીને કહે કે એ વિકલ્પ તમારી દસેક મિનિટ બચાવી શકશે, તમારે એ રસ્તો લેવો છે કે નહીં એ પૂછશે. ત્યારે આવે વખતે તમારે ત્વરિત નિર્ણય લેવાનો હોય છે. 

જીવનમાર્ગે ચાલતી વખતે પણ આવું જ થતું હોય છે નહીં? દરેક પડાવે સામા ચાર રસ્તા ક્ષણભર ભેગા થાય, તમે દિશા સૂચન મળે તે માટે બોર્ડ શોધવા ફાંફા મારો. વિવિધ પડાવે તમારી પાસે વિવિધ વિકલ્પો ઉપલબ્ધ થતાં હોય છે અને તમારે તેમાંથી એક પસંદ કરવાનો હોય છે. કઈ શાળા, કયો અભ્યાસક્રમ, કઈ કારકિર્દી, કેવો જીવનસાથી? સાચાખોટાં નિર્ણયો લેવાતા રહે છે અને રસ્તો કપાતો રહે છે. સાચું પૂછો તો આપણી પાસે ગુગલ મેપ્સ જેવો વિકલ્પ ક્યારેય હોતો નથી.  ને સમજો જો કોઈ તમારી પસે હોય પણ, પરંતું ઘણી વખત તેઓ નોન રેન્જ મોબાઇલની જેમ અનરીચેબલ હોય ત્યારે એવા સમયમાં નિર્ણય તમારે જાતે જ લેવો પડે છે.

ક્યારેય જંગલોમાંથી પસાર થવાનો અનુભવ લીધો છે? ધારોકે તમે  અટવાઈ ગયા છો. ત્યાં ને ત્યાં જ ગોળ ગોળ ફરે રાખો છો.  બહાર નીકળવાનો માર્ગ જડતો નથી. શું કરવું ને શું ન કરવું એ સમજાઈ  નથી રહ્યું. ત્યારે તમે શું કરો? શું કરવું જોઈએ? કોઈક ઊંચી ટેકરી કે ડુંગર પર ચડીને ચારેકોર નજર ફેરવીને કોઈ જાણીતી દિશા દેખાય છે કે નહીં એ તપાસીએ. જાણીતી દિશા ન દેખાય તો એટલિસ્ટ નજીકમાં ક્યાંક કોઈ વસતીનો અણસાર દેખાય છે કે નહીં એ ચકાસીએ. જીવનમાં પણ માર્ગ ચૂકાઈ જવા જેવું થાય ત્યારે આવું જ કશુંક કરવું પડે છે. મનની શક્તિને કામે લગાડી એ ઊંચાઈએ પહોંચવાનું છે કે જ્યાંથી બધું સ્પષ્ટ દેખાય.

એક કિસ્સો યાદ આવે છે. અમે એક જાણીતી જગ્યાએ વારંવાર બાય રોડ ફરવા જઇએ. એ જગ્યાએ પહોંચવાના બે રસ્તા હતાં. એક રસ્તો ખૂબ જ રમણીય પણ થોડુંક ફરીને જવું પડે. બીજો ટુંકો. એ રસ્તે જઈએ તો  લગભગ વીસથી પચ્ચીસ  મિનિટ જેટલો સમય બચે. અમે કાયમ પેલો લાંબો  રસ્તો જ પસંદ કરીએ. ત્યાંથી નીકળનારા લોકો અત્યંત ઓછા હોવાને કારણે ક્યારેય ટ્રાફિક ન નડે. પ્રદુષણ પણ જરાય નહીં.  રસ્તાની બન્ને તરફ આંખોને ઠંડક આપે એવા ઘટાદાર વૃક્ષો અને તાજી સ્વચ્છ હવા. એ દિશામાં જતાં પંચાણું ટકા પ્રવાસીઓ પેલો ટુંકો રસ્તો પસંદ કરતાં. કેટલાક સમય બચાવવા માટે એ રસ્તો લેતાં. કેટલાક  આજુબાજુ જંગલ અને પ્રમાણમાં ઓછી આવનજાવનવાળો રસ્તો લેવો એટલે નક્કામી સંભવિત આફત વહોરવી, એવું વિચારીને ટુંકો રસ્તો અપનાવતાં. કેટલાક બહુમતિને અનુસરનારા હોય. બહુમતિ એ રસ્તે જાય છે તો આપણે પણ એ જ રસ્તે જવું એવું.  લોકો જીવન પણ આ જ રીતે જીવતાં હોય છે. કોઈ  શોર્ટકટવાળા રસ્તા લેવાનું પસંદ કરે તો કોઈ અન્યોને અનુસરવાનો પ્રમાણમાં સરળ રસ્તો. કેટલાં લોકો મનોગમ્ય રીતે જીવતાં હશે? આવા કહેવાતા સલામત અને આરામદાયક જીવનના નામે ભીડના ભાગ બનીને નક્કી કરેલાં ચોકઠાંઓમાં જીવાયેલું આયુષ્ય જ્યારે પૂરૂં થવાના આરે હોય ત્યારે સમજાય કે ખરેખરું જીવવાનું તો ચુકાઈ ગયું છે. ત્યારે પછી રિક્ત હથેળીઓમાં અફસોસ સિવાય કશું જ બાકી રહેતું નથી. કેટલીય વાર ઘણી કીંમતી તકો  સામેથી આવીને જતી રહે છે કારણકે આપણામાં થોડુંક જોખમ ઉઠાવીને નિર્ણય લેવાની  ક્ષમતાનો તદ્દન અભાવ હોય છે. 

હમણાં આયેશા નામની એક દીકરીએ સાબરમતી નદીમાં છલાંગ લગાવીને જીવન ટુંકાવી દીધું. એ પગલું ભરતાં પહેલાં એણે પુરી સ્વસ્થતા અને સભાનતા સાથે  વિડીયો ઉતાર્યો અને પતિને મોકલ્યો. એના પતિએ કહ્યું હતું 'મરી જા, પણ જતાં પહેલા વિડીયો ઉતારીને મોકલ' એટલે. આયેશા પતિથી અલગ પોતાના માતાપિતા સાથે રહેતી હતી. એને માતાપિતાનો સાથ હતો, સધિયારો હતો. સાસરેથી પાછા આવ્યા બાદના કપરાં સમયમાં એ  સાવ એકલી નહોતી. છતાં આ અત્યંત દુઃખદ બીના બની.

સમાજમાં આજની તારીખે પણ આવા બનાવ બનતાં રહે છે તે ખરેખર શરમજનક છે. આના જેવી અન્ય કેટલીય ઘટનાઓમાં દીકરીઓ સાવ એકલી થઈ જતી હોય છે. એને માવતરનો સાથ મળતો નથી. આવી ઘટનાઓમાં પતિ કરતા વધુ ગુનેગાર માતાપિતા હોય છે.. પહેલી જવાબદારી એમની છે. કેમ માતાપિતા દીકરીને એ વિશ્વાસ નથી આપી શકતા કે જો કંઈ પણ ગડબડ થઈ, મુશ્કેલી આવી તો એ કોઈ પણ સમયે પોતાના ઘરે પાછી આવી શકે છે. કેમ એ વિશ્વાસ નથી અપાવી શકતાં કે અમે માત્ર એક ફોનકોલ જેટલા જ દૂર છીએ. તું કોઈ પણ નાની મોટી બાબત અમારી સાથે શેર કરી શકે છે.

આપણે ત્યાં દીકરીઓને નાનપણથી જ  મર્યાદાના પાઠ શીખવવામાં આવે છે. ડગલે ને પગલે એને 'આવનારી' જવાબદારીઓનું ભાન કરાવતા  રહેવાય છે.  આ સામાજિક મર્યાદાઓ, જવાબદારી અને પિયર ને સાસરું એમ બે કુટુંબના માન સમ્માનને સાચવવાનું ભારણ પણ માત્ર દીકરી એટલે કે સ્ત્રીના ખભા પર જ  હોય છે.  બન્ને કુળ એણે જ તારવાના હોય છે. આ શીખ ગળથુથીમાંથી અપાય છે.  એની સામે અગણિત ઉત્કૃષ્ટ ઉદાહરણોના ખડકલા કરી દેવામાં આવે છે. મા.. નાની.. દાદી.. ફોઈ, માસી, કાકી.. એની પોતાની મોટીબેન.. ઓછું હોય એમ સીતા અને સાવિત્રી પણ ખરાં જ! દીકરી યુવાન થાય ત્યાં સુધી એ આ બધું એટલી બધી વખત ઘૂંટે છે કે પછી યુવાન થતાં સુધીમાં આ બધી બાબતો એના મગજમાં સજ્જડપણે બેસી ગઈ હોય છે. કોઈ કારણસર સાસરેથી  માવતરના ઘરે પાછી આવેલી દીકરી માટે ત્યારબાદની પરિસ્થિતિ કેટલી વિકટ પડતી હશે વિચારો. 

પાંચેક વર્ષ પહેલા ફેસબુક પર એક વિડીયો જોયો હતો. વિડીયોમાં દાદા ચા પી રહ્યા છે, ખોળામાં પૌત્ર બેઠો છે. પૌત્ર લગભગ પાંચ છ મહિનાનો હશે. એ કપને પકડવાનો પ્રયત્ન કરી રહ્યો છે. આપણા હાથમાં ચાનો કપ હોય કે રમકડું બાળક એને પકડવાનો પ્રયત્ન કરવાનું જ! કોઈક એ ક્ષણનો વિડીયો ઉતારી રહ્યું છે. ત્યાં દાદીનો અવાજ આવે છે,'મારો દીકુ ચા પીશે? ચા મીઠી હોયને? તને ક્યાંથી ખબર પડી?  નાનીના ઘરે તો અમનેય ચાનો કપ નથી મળતો.' આ વહુએ સાંભળ્યું હશે તો એના મન પર શું વીતી હશે! દાદીએ આવો ડાયલોગ મારવાની જરૂર હતી ખરી? આવું તો કેટલુંય લગભગ દરેક ઘરમાં બનતું. હજુય બનતું હશે. દીકરીઓને આવા 'ડાયલોગ્સ' ચુપચાપ સાંભળવાની અને હસી નાખવાની (મન પર નહિ લેવાની) આદત પડી જતી. પાડવી પડતી. પણ કદીક શાંતિથી વિચારજો, અનુમાન કરજો એમના પર શું વીતતી હશે. આ તો સાવ સામાન્ય વાત છે. કેટલીય સ્ત્રીઓએ એક્સ્ટ્રીમ લેવલનું સહ્યું હશે. સહ્યું છે. કેટલીય દીકરીઓએ જીવન ત્યજી દીધું હશે. ત્યજી દીધું છે! મોટાભાગના આ પ્રકારના આત્મહત્યાઓના કિસ્સામાં દીકરી સાવ એકલી પડી જતી હોય છે. માતાપિતાના ઘરના દરવાજા પણ ઓલમોસ્ટ બંધ જેવા હોય ત્યારે જ હારીને આવું આત્યંતિક પગલું ભરતી હોય છે.  દીકરી પરણાવી દીધી એટલે માંડ ભારથી છૂટ્યા હવે એ જાણે ને એનું નસીબ જેવી માનસિકતાથી હજુ મોટાભાગનો સમાજ પીડાય છે. ક્યાંક દીકરી પાછી આવી જ ગઈ હોય તો એને સમજાવી, પટાવીને ફરી  મોકલાવી દેવાય છે. સમાધાનના નામે ફરી એ જ નરકમાં જબરદસ્તી મોકલી દેવાય છે. ઘણા કિસ્સાઓમાં જો પિયર રહેતી પણ હોય તો સતત મહેણા ટોણાંનો ભોગ બનતી હોય એવું પણ હોય.

એક વાત યાદ આવી. 

એક ઓળખીતા બહેનની દીકરી વિદેશ પરણાવી. જયારે તે અહીંથી જઈ રહી હતી ત્યારે અન્ય વસ્તુઓ સાથે એના પપ્પાએ 50,000 રુપિયા રોકડા આપ્યા અને એ પોતાની પાસે રાખી મુકવા કહ્યું. એ ન તો વાપરવા કે ન તો પતિને આપવા એવું સૂચન પણ કર્યું. જો ક્યારેય કદાચ કોઈ પણ પ્રોબ્લમ આવે ને ત્યાં ન રહેવું હોય તો એ જ ઘડીએ ફ્લાઈટ લઈને ઘરે પાછા આવતા રહેવું એ વાત ભારપૂર્વક કહી. એવું કશું જો કદાચ થાય તો કોઈની પાસે પૈસા કે અન્ય કોઈ મદદ માંગવાની પણ રોકાવું ન પડે, એટલી પણ  લાચારી ન રહે એ વિચારીને પૈસા આપેલા. આવા માતાપિતાને ખરેખર દિલથી વંદન કરવા જોઈએ જે દીકરીઓને આવો વિશ્વાસ આપે છે કે અમે છીએ. કાયમ. ચિંતા ન કરતી. બસ આજ વાત કહેવાની છે. મૂળે આ વિશ્વાસની જ ખોટ છે. માતાપિતા દીકરીઓને આ વિશ્વાસ આપી શકે. જીવનમાં કોઈ એક માણસ ખોટો આવી ગયો હોય તો એ માણસને ત્યજી દેવાનો હોય. જીવનને નહીં એ આત્મવિશ્વાસ આપી શકે. બીજા કશાની જરૂર નથી.

એક જમાનામાં અમુક ચોક્કસ પ્રદેશમાં દીકરીઓને દૂધ પીતી કરી દેવાતી. જેને દૂધ પીતી ન કરવામાં આવે એ મોટી થાય અને એને પરણાવે ત્યારે ખફણ પણ સાથે આપી દેવામાં આવતું. કારણ દીકરી જયારે પણ પિયર આવે અને ફરી સાસરે પાછી જાય ત્યારે ફરી એટલી બધી પહેરામણી આપવી પડતી કે બાપ પાયમાલ થઈ જતો. લગનમાં જ ભલભલો બાપ ખુવાર થઈ ગયો હોય એટલું આપવું પડતું. એટલે એકવાર દીકરી સાસરે જતી પછી પાછી ન આવતી.  આજે ત્યાં સમય બૂમરેંગની જેમ ફર્યો છે!  છોકરાઓ અને છોકરીઓની સંખ્યામાં તફાવત ઘણો વધી ગયો છે. છોકરાઓ કુંવારા રહી જાય છે, છોકરી નથી મળતી. અત્યંત અઘરું થઈ ગયું છે બધું. એ સમાજ  આજે  પોતાના કર્યા ભોગવે છે.

આયેશાના દુઃખદ કિસ્સામાં એના પતિ અને સાસરિયાવાળાનો જે રૉલ કે વાંક હતો એ તો વાઇરલ થયેલા એના વિડિયો દ્વારા સામે આવી જ ગયો છે. હજુ કશું હશે તો એ પણ આવશે. ગુનેગાર હશે એને સજા પણ થશે. પરંતુ આપણે એની વાત નથી કરવી. આપણે દીકરીના માતાપિતા તરીકે આપણી જવાબદારીની, ફરજની, ઉછેરની વાત કરવી છે.  ‘જીવનમાં કોઈ એક માણસ ખોટો આવી ગયો હોય તો એ માણસને ત્યજી દેવાનો હોય. જીવનને નહીં!’ આ સમજ દરેક માતાપિતા પોતાની દીકરીને આપે. દરેક સંભવિત વિપરીત સ્થિતિમાં અમે તમારી સાથે છીએ એવો વિશ્વાસ આપે. દીકરી પર વિશ્વાસ મૂકે. હજુ ઘણું બધું અઘરું છે. ઘણું બદલવાનું બાકી છે. પોતાના ઘરથી શરૂઆત કરીએ. ફરી કોઈ દીકરી હતાશ થઈને આત્મહત્યા જેવું આત્યંતિક પગલું ન ભરે એવું વાતાવરણ  આપીએ.  એવો સમાજ  આપીએ. ક્યાંક આપણને પણ  પોતાના જ કર્યા ન ભોગવવા પડે એ માટે પણ બદલાવ લાવવો રહ્યો!

મિયાઉં:

તમને ચીસો પાડવાની છૂટ છે, પાડજો. તમને હૈયાફાટ રુદન કરવાની મંજૂરી છે, કરજો. પણ મહેરબાની કરીને હાર ન માની લેતા, લડજો.

મારા દાદીના એક સખી હતાં. બહેનપણી. કેમ? આપણા ફ્રેન્ડ્સ હોઈ શકે તો દાદી, નાની કે મમ્મીની સખીઓ ના હોઈ શકે?

તો,

મારા દાદીના એક સખી હતાં. એ જમાનામાં ચાલી સિસ્ટમ હતી. દાદીના સખી આગલી ચાલીમાં રહે. રાત્રે જમવા કરવાનું પતી જાય એટલે બધાં દાદીના એ સખીને ત્યાં પહોંચી જાય. ઘરની સામે મોટો ઓટલો હતો. ત્યાં મંડળી જામે. દાદીસખી ડાયરો માંડે. અવનવી વાતો કરે. વાર્તા કરે. એમને સાંભળવાનું ખૂબ ગમતું. વેકેશન પડે અને દાદીના ઘરે રોકાવા જવાનું જે એટ્રેક્શન હતું એમાંનું એક કારણ આ દાદીસખીની વાર્તાઓ પણ હતી. એમાંની કેટલીક વાર્તાઓ હજુ આજે પણ યાદ છે.

વાર્તા નં ૧.

૬૫ વર્ષના સમજુબાને એક કામસર બાજુના ગામે જવાનું થયું. એ જમાનામાં બસ કે રિક્ષાટેક્ષી તો હતા નહીં. ગાડું ખેતરે જોતરાયેલું હતું. સમજુબા કહે, 'આ રહ્યું ગામ... આ પાંચ પચ્ચીસ પગલાં તગડા લૈશ તો દી માથે આવશે ત્યાં લગ પોગી જૈશ.' ને સમજુબા તો ચાલ્યા.દી’ માથે આવે એ પહેલાં પહોંચી પણ ગયાં. કામ પતાવ્યું. એ ગામમાં રહેતાં દૂરના એક સંબંધી સમજુબાને ચા પીવા ઘરે લઈ ગયા. પહેલાંના વખતમાં હોટલું-બોટલું તો હતી નહીં. સમજુબા સવારના વહેલા શીરામણ લઈને નીકળ્યા હશે ને એમને પહોંચતાં દી આથમી જશે એ વિચાર આવતાં એમણે દીકરાવહુને સાદ દીધો અને વાટકી લોટ શેકી લેવાનું કહ્યું. સમજુબા થોડાક શરમાળ. એમના માટે કોઈ આટલી તસ્દી લે એ વિચારીને એમને ખૂબ સંકોચ થયો એટલે એમણે  વહુને શીરો રાંધવાની ના પાડી. 'તમતમારે ફાવે એટલું લેજોને લ્યો..' એમ બોલતાં સંબંધીએ કળશ્યામાંથી રગડા જેવી ચા અડારીમાં રેડી. થોડીવારે ઘીમાં લસલસતા શીરાનું લોહિયું આવ્યું. પાવલા મુકાયા. સમજુમા ઉવાચ, 'પેટમાં જરીકે ભૂખ નથી મારી બુન. સોપારી જેવડો જ દે'જે.' એમનો સંકોચ જતો નહોતો. વહુએ બે કોળિયા શીરો પાવલામાં નાખ્યો. સમજુમાએ કોળિયું મોઢામાં નાખ્યું. ભૂખ નથી એમ કહ્યું તો ખરું પણ સાચું પૂછો તો પેટમાં ઉંદરડાં કુદાકુદ કરી રહ્યાં હતાં. સવારના શીરામણ કરીને નીકળ્યા એને અડધો દિવસ થઈ ગયેલો. એમાંય બે કોળિયા સ્વાદિષ્ટ શીરો પેટમાં ગયો એટલે ભૂખ ભડકી ઊઠી. ણ હવે સામેથી માંગવું શી રીતે! પોતે ચારવાર ના પાડી ચૂક્યા હતાં. હવે કરવું શું?  બાકીના લોકો એયને મજાના ઝાપટી રહ્યાં હતાં. સમજુબા બે પાંચ ક્ષણ એમને જોઈ રહ્યાં ને પછી બોલી પડ્યાં, 'તે હેં વહુ, તમારે ત્યાં સોપારી આવડીક હોય? અમારે ત્યાં તો એય..ને ચીભડાં જેવડી હોય!'

વાર્તા નં ૨.

એક બીજા બા હતાં. એમનું નામ આપણે પાનકોરબા રાખીએ.

પાનકોરબા બહુ જ કંજુસ. કંજુસ એટલે પોતે કોઈ દિવસ પૂરું જમીને પેટમાંથી ભૂખે નહીં કાઢી હોય એવા! આ પાનકોરબાના ઘરે કોઈ આવતું જતું નહીં. ક્યારેક કોઈ રડ્યોખડ્યો મહેમાન આવી પણ ચઢે તો એય ભૂખ્યોરહી જતો. એવા એ કંજુસ પાનકોરબાના ઘરે એક દિવસ મહેમાન આવ્યા. મહેમાન જાત્રાથી પાછા ફર્યાં હતાં. આગળ જંગલ હતું અને દિવસ આથમવા આવ્યો હતો. આગળ વધવાનું જોખમ લેવા કરતાં એમણે કમને પાનકોરબાને ત્યાં રોકાવાનું નક્કી કર્યું, એક રાત લાંઘણ ખેંચી કાઢવાની તૈયારી સાથે. એમને અડસટ્ટો હતો કે બા મહેમાનને ખાવાનું ન આપવું પડે એટલે ચૂલો જ નહીં પેટાવે. પોતેય નહીં જમે. પણ મહેમાનમાં જે મહિલા હતી એણે મનોમન ગાંઠ વાળી કે આપણે જમશું અને બાને પણ જમાડશું. ડેલામાં પ્રવેશતાં પહેલાં એણે આંગણામાંથી બેચાર કાંકરી ઉપાડીને સાડલાના  છેડામાં બાંધીદીધી.

જેવું ધાર્યું હતું તેવું જ બાએ માંદા હોવાના, ઘરમાં કશું જ રાસન ન હોવાના રાગ આલાપ્યા. મહેમાન મહિલાએ બાને ધરપત આપતાં કહ્યું કે એમને કોઈ જ વસ્તુ નથી જોઈતી. જાત્રામાં મળેલા મહારાજે એક જાદુઈ વસ્તુ આપી છે એમાંથી બધું જ થઈ રહેશે. બા કશું સમજ્યા નહીં. મહેમાન મહિલાએ કહ્યું,'તમે માત્ર ચૂલો જગવી દ્યો અને એક લોયામાં પાણી આપો. બાકી કશું જ ધાન કે બીજું કંઈ જોઈશે નહીં. આ જાદુઈ કાંકરીઓ પાસેથી બત્રીસ પકવાન ને છત્રીસ ભોજનમાંથી જે માંગશું એ મળશે. હાલો તમને આજ સરગમાં બનતો હોય એવા સવાદવાળો શીરો ખવડાવું. ‘બા તો રાજીના રેડ થઈ ગયાં. એમણે ઝટ ચૂલો પેટાવ્યો અને લોયામાં પાણી આપ્યું. મહેમાન મહિલાએ લોયું ચૂલે ચડાવ્યું, સાડલાની કોરે બાંધેલી  કાંકરીઓ બહાર કાઢી. એ કાંકરીઓને પગે લાગીને એણે લોયામાં નાખી દીધી અને પાણીમાં હલાવો નાખવા લાગી.

બા સહિત બધાં આશ્ચર્યચકિત હતાં. 

મહેમાન મહિલા પોતાના કામમાં તલ્લીન હતી.ખૂબ જ ભાવથી એ પાણીમાં ચમચો ફેરવી રહી હતી. અચાનક એ બબડી, 'જો ચપટીક લોટ હોત તો આ શીરામાં દાઢે વળગે એવો સવાદ આવત.' બાએ સાંભળ્યું. દોડતાંક જઈ તેઓ લોટનો ડબ્બો લઈ આવ્યાં. લોયાના પાણીમાં લોટ પડ્યો. થોડીકવાર રહીને મહેમાન મહિલા પાછી બબડી,'આમાં જો કાંકરી ગોળ હોતને તો તો આહાહા..' બા તરત ગોળનો ડાબરો લઈ આવ્યાં. લોયામાં ગોળ પડ્યું. લોટ રંધાઈ જવા આવ્યું હતું. મહિલાએ મમરો મુક્યો, 'બા, અત્તારે જો પાવડું ઘી નાખ્યું હોયને તો એવો સવાદ આવે કે સરગમાંથી દેવતાઓ પણ તમારા ઘરે મે’માન થઈને જમવા આવી જાય. પણ વાંધો નહીં. ઘી તો છે નહીં.' બા ટપ્પ દેતાંકને ઉઠ્યાં અને અંદરની ઓરડીમાં દોડ્યાં. પાછા આવ્યાં ત્યારે એમના હાથમાં ઘીની બરણી હતી. લોયામાં લોટ, ગોળ ને હવે ઘી પણ ભળ્યું. મહેમાન મહિલાએ બા ઘી લેવા ઓરડીમાં ગયેલા ત્યારે લોયામાંથી સિફ્તથી કાંકરી કાઢી લીધી હતી.

પછી તો પાનકોરબા સહિત બધાએ ધરાઈને જાદુઈ કાંકરીનો શીરો ખાધો.

***

આ વાર્તાઓનું મોરલ એ વખતે નહોતું સમજાયું. પણ સાંભળવી ખૂબ ગમી હતી. દાદીસખીની વાર્તા માંડવાની સ્ટાઇલ અફલાતૂન હતી. આ અને આના જેવી બીજી અનેક વાર્તાઓ, વાતો માનસપટ પર કોતરાઈ ગઈ છે. ત્યાર બાદ જ્યારે જ્યારે જરુર પડી ત્યારે ત્યારે  કંઈક ને કંઈક શીખવતી રહી છે. આપતી રહી છે. આજે દાદી નથી. દાદીસખી પણ નથી. પરંતુ આ વાર્તાઓ છે. અંદર ક્યાંક ધરબાયેલી પડી છે. આવી રીતે ક્યારેક ડોકિયાં બહાર કાઢી લે. આશ્ચર્યની વાત એ છે કે હજુય એવી ફ્રેશ છે!

આ વાર્તાઓ આપણો વારસો છે. સરસ અને સરળ રસ્તો છે, બાળકોને સમજ આપવાનો. સંસ્કાર આપવાનો. સારો મનુષ્ય બનાવવાનો. તમે આવી વાર્તાઓ પોતાના બાળકને કહી છે?! 

મિયાઉં :

Dada-Dadi  Forum is inviting you to a scheduled Zoom meeting.

Topic: ચાલો વાર્તા સાંભળીએ 
Time:  રોજ રાત્રે સુતી વખતે 

Join Zoom Meeting 
https://web.zoom.us/૧૨૩૪૫૬૭૮૯

Meeting ID: ૯૮૭ ૬૫૪૩ ૨૧

૧૯૮૫માં આવેલી બંગાળી ફિલ્મ 'પારોમા' રાષ્ટ્રીય પુરસ્કાર વિજેતા ફિલ્મ છે. ફિલ્મની વાર્તા લખનારા અને દિગ્દર્શન કરનારાં અપર્ણા સેનના વ્યક્તિત્વ જેવું જ પ્રભાવશાળી "પારોમા"નું પાત્ર છે. પારોમા માત્ર એક પ્રામાણિકતાપૂર્વક પોતાની ફરજ બજાવતી પુત્રવધૂ, પ્રેમાળ માતા અથવા પત્ની નથી પરંતુ સ્ત્રીત્વનાં જીવતાજાગતા આંદોલન છે જે સ્ત્રીના અણદીઠાં પાસાઓને ઉજાગર કરે છે.

ફિલ્મની શરૂઆત દેવી પૂજા સાથે થાય છે. આ પૂજા માટે પરિવારના બધાં જ સભ્યો એકઠાં થયાં છે. જલ્લોષામાં પૂજા ઉત્સવ ચાલી રહ્યો છે. રાહુલ નામનો યુવક આ ખુશહાલ પળોના ફોટા લઈ રહ્યો છે. રાહુલ પારોમાના ભત્રીજાનો બાળપણનો મિત્ર અને જાણીતો ફોટોગ્રાફર છે. રાહુલ વિદેશમાં રહેતો હોય છે. એને માટે આ રીતે દેવીની ઉપાસના થાય એ ઉત્સવ છે. પૂજાના ફોટાની સાથે રાહુલનો કેમેરો પારોમાની સુંદરતાને પણ કંડારે છે. પારોમા ચાલીસી વટાવી ગયેલી સ્ત્રી છે. એક દિવસ રાહુલ મેગેઝિનમાં પ્રકાશિત કરવા માટે પારોમાના ફોટોગ્રાફ્સ લેવાની પરમિશન માંગે છે અને એને પરિવાર પાસેથી રાજીખુશીથી પરમિશન મળી જાય છે.

કેટલાક દિવસો પછી રાહુલ પારોમાના ફોટોગ્રાફ લેવા એના ઘરે આવે છે. એ વખતે ઘટતા પ્રસંગોમાં પારોમાની ખાનદાની અદબ વર્તાતી રહે છે. દા.ત. હાથમાં સિતાર લઈને એ સરસ્વતીના પોઝમાં બેઠી હોય છે ત્યારે એની સાડી પગની પીંડીથી ઉપર ચડી જાય છે અને એ સંકોચસહ સાડી ઠીક કરે છે. રાહુલને અલતા લગાવેલા પગનો ફોટો પાડવો હોય છે. પારોમા જ્યારે અલતા લગાવતી હોય છે ત્યારે રાહુલ મદદ કરવા ઈચ્છે છે પણ તે વિરોધ કરે છે. જે પગને રાહુલે હાથ લગાડેલો એ પગનો અલતા ઘસીને ધોઈ નાખે છે. જાણે રાહુલનો સ્પર્શ ધોઈ નાખતી ન  હોય! એ દિવસ પછી પારોમા ફોટોશુટ માટે એમ કહીને ના પાડી દે છે કે પોતે ઘરગૃહસ્થીવાળી સ્ત્રી છે અને આ બધી બાબતો માટે એને સમય નથી.

તેમ છતાં રાહુલ એક દિવસ ફરી આવે છે અને શહેરમાં ફરવા જવું છે એ કારણ આપી પારોમાને લઈ જાય છે.

વેલેન્ટાઇન વીક છે. બધે જ પ્રેમની વાતો થઈ રહી છે. પણ સંબંધમાં પ્રેમ કરતાંય વધુ મહત્વની બીજી અનેક બાબતો છે અને એ હશે તો આપોઆપ પ્રેમ, સ્નેહ, હેત ઊમટશે. 

મારે ત્યાં ઘરકામમાં મદદ માટે આવતાં જયાબહેને હમણાં એમની બીલ્ડિંગમાં બનેલો કિસ્સો કહ્યો.  જયાબહેનની સામે જ રહેતાં એક પરિવારમાં પતિ કાયમ નાનીનાની વાતમાં પત્નીને ઉતારી પાડતો. લગનને વરસેક થયું હશે. ગામડેથી મુંબઈ આવે છએક મહિના થયા હતા. કૉમન બાલ્કનીવાળી બીલ્ડિંગમાં ઘરનાં દરવાજા આખો દિવસ  ખૂલ્લા જ હોય. લગભગ દરરોજ પતિના બરાડા આજુબાજુવાળાના કાને પડતાં હોય. સાવ નાનીનાની વાતમાં સતત તુચ્છકાર વરસાવતો પતિ બધાં જોઈ સાંભળી રહ્યા છે એનીય દરકાર ન રાખતો. એક દિવસ બન્યું એવું કે એ મહિલા ઘરે એકલી હતી ને ઘરે જેઠ (પતિના મોટાભાઈ) આવ્યા. મહિલાએ એમને આવકારો આપ્યો. ચા બનાવી અને ભાઈની વાટ જોવા કહ્યું. પતિ આવ્યો. ભાઈ સાથે બેઠો. ભાઈના ગયા પછી એણે ઉપાડો લીધો. ‘તું ઘરમાં એકલી હતી તો તે અન્ય પુરુષને ઘરમાં લીધો જ કેમ?’ એ પ્રશ્નથી તે ચાલુ થયો. પત્નીએ એને સમજાવવાનો ઘણો જ પ્રયત્ન કર્યો પણ એના બરાડા ચાલુ રહ્યા. ઘરમાં શાંતિ જાળવવા કાયમ બધું ચૂપચાપ સહન કરી લેતી એ મહિલાનો તે દિવસે પિત્તો ગયો. એણે ખૂણામાં પડેલું ફૂલઝાડુ ઉપાડી લીધું.

જયાબહેને કહ્યું કે આ બનાવ પછી બીલ્ડિંગમાં સોપો પડી ગયો હતો. આ ‘ફૂલઝાડુ’ની અસર થોડાઘણા અન્ય ઘરોમાં પણ થઈ છે અને થોડાઘણો બદલાવ પણ આવ્યો છે.

ગઈકાલે સંકેત મળી ગયો. અમે સ્ટેશન પાસે એક ટપરી પર કટિંગ પીધી. ટપરીવાળો છોકરો જ્યારે પૈસા લેવા આવ્યો ત્યારે એણે  એને પૈસા સાથે એક થેલી આપી. છોકરાએ પહેલા તો અચરજથી સંકેત સામે જોયું પછી થેલીમાં હાથ નાખીને એમાંની વસ્તુ કાઢી. થેલીમાંથી જે વસ્તુ બહાર આવી એ જોઈને મારી અને ટપરીવાળા છોકરાની આંખો આશ્ચર્યથી પહોળી થઈ ગઈ. એ લિવાઇસનું  ટી શર્ટ હતું. ચારેક દિવસ પહેલાં જ સંકેતે ઇન્સ્ટા પર જે સ્ટોરી અપલોડ કરેલી, એમાં એણે આ જ ટી શર્ટ પહેર્યું હતું. નવું નક્કોર ટી શર્ટ  મેળવીને એ છોકરો રાજીનો રેડ થઈ ગયો. અમે ત્યાંથી નીકળ્યા. મને હજુ સમજાઈ નહોતું રહ્યું કે એણે આવું કેમ કર્યું. પેલા ટી શર્ટમાં એ ખાસ્સો હેન્ડસમ લાગી રહ્યો હતો અને એની આર્થિક સ્થિતિ એવી જરાય નહોતી કે એ એકાદ વખત પહેરીને જ કોઈ શર્ટ કાઢી નાખે. એને પણ મને થઈ રહેલી અવઢવ કદાચ સમજાઈ રહી હતી. પછી આગળની જે વાત એણે કહી એ એના જ શબ્દોમાં સાંભળીએ :

અમારી ઓફિસમાં શુક્રવારે ફોર્મલ ડ્રેસ કૉડમાંથી છુટ્ટી હોય. ગયા શુક્રવારે હું ઓફિસે પેલા છોકરાને આપ્યું એ ટી શર્ટ પહેરીને ગયો હતો. એ બ્રાઇટ રંગનું ટી શર્ટ મારા પર ખૂબ શોભી રહ્યું છે એવું અરીસાએ મને સવારના જ  કહી દીધું હતું. ઇન્સ્ટા સ્ટોરીમાં ઘણા વ્યુઝ અને વખાણના મેસેજીસ પણ હતાં. મને ઓફિસમાં પણ ફેસ ટુ ફેસ વખાણ સાંભળવાની તાલાવેલી હતી. ઓફિસે પહોંચ્યો ત્યારે મુખ્ય દરવાજા પર ઊભા રહેતા સિક્યુરિટી ગાર્ડે ગુડ મોર્નિંગ કહ્યું અને કડક સલામ ઠોકી. રિસેપ્શનમાં મેનકા તેની જગ્યાએ નહોતી. મને એના મોઢે વખાણના બે શબ્દ સાંભળવાની લાલચ હતી. એ સવારના એક સ્માઇલ પણ આપી દે તો આખો દિવસ સરસ વીતે. વાંધો નહીં, લંચ પછી મળી લઈશ એ વિચારીને હું અમારા વિભાગ તરફ વળ્યો. રસ્તામાં અન્ય વિભાગના બે મિત્રો સામા મળ્યા. એમણે 'આજે તો બહુ હેન્ડસમ દેખાય છે' એ મતલબનો ઈશારો કર્યો. સામે જ સેક્શન મેનેજરની કેબીન હતી. મેનેજર દરવાજામાં જ ઊભા હતા. એમણે પણ અચરજના બે શબ્દ કહ્યા.

અહીં સુધી બધું બરાબર હતું, પણ જેવો હું અમારા ડીપાર્ટમેન્ટમાં પહોંચ્યો, મને જોઈને અચાનક બધી છોકરીઓ હસવા લાગી. હું  ગભરાટમાં તાત્કાલિક ઊંધો ફરી ગયો અને મારા પેન્ટની ઝીપ તપાસી કે ક્યાંક એ ખુલ્લી તો નથી રહી ગઈને!  પણ તે બરાબર હતી. મારી તર્કશક્તિ ત્યાં જ પૂરી થઈ ગઈ. તેઓ હંમેશની જેમ સ્વાભાવિક રીતે જ હસતી હશે એમ મેં વિચાર્યું મેં એમને સ્માઇલ આપ્યું અને મારી ડેસ્ક પર બેઠો.

પરંતુ હજી મારા મનમાં સવાલ તો હતો જ કે એક સાથે બધી જ કેમ હસી પડી. બપોર સુધી મારી તરફ જોઈ જોઈને એમની ગુસપુસ અને હસવાનું ચાલુ જ હતું. અડધો દિવસ છેક પૂરો થઈ ગયો ત્યારે મને એમના હસવાનું કારણ મારું ગુલાબી ટી શર્ટ છે એ સમજાયું. એ પણ ત્યારે જ્યારે તેમાંની એકે કહ્યું, "તને બીજો કોઈ રંગ ન મળ્યો તે આ છોકરીઓનો રંગ પહેરીને આવ્યો છે! આ તો ઠીક કે દાઢી છે, નહીંતર સાવ 'એવો' લાગત." અને એ ફરી મોટેથી હસી પડી. 'એવો' શબ્દ બોલતી વખતે એણે પોતાના હાથને ઝટકો આપ્યો. એનો અર્થ હું ન સમજું એવો ભોળોય નથી. પછી ત્રીજી એની સાથે કૉલેજમાં ભણતો એક છોકરો ગુલાબી શર્ટ પહેરીને આવતો ત્યારે બધી છોકરીઓ કેવી રીતે એને ચીડવતી એ સ્ટોરી રસાળ શૈલીમાં સંભળાવવા લાગી. હું તરત ત્યાંથી નીકળી ગયો કે ક્યાંક બધી ભેગી થઈને આજે મારો પણ  વારો ન  પાડી દે.

સવારના અરીસા સામે ઊભા રહીને ‘આ તો ખૂબ શોભી રહ્યું છે’ એવું લાગ્યું હતું એ ટી શર્ટ ઊતારીને ફેંકી દેવાનું મન થઈ ગયું. ટેગ કાઢીને પહેરી લીધેલું એટલે રીટર્ન પણ કરી શકાય એમ નહોતું. ટૂંકમાં પૈસા ડૂબી ગયા હતા. પણ મને એ વાત વધુ પજવી રહી હતી કે જે શર્ટ મને ગમતો હતો, શોભતો પણ હતો એનો ઉપયોગ હું કરી શકવાનો નહોતો!

મહદ્દ અંશે એ વાત સાચી છે કે આપણે ત્યાં ગુલાબી જેવા રંગો પહેરનાર પુરુષ ઠેકડીનો શિકાર બનતા હોય છે. ‘પીંક’ છોકરીઓનો અને ‘ગ્રે કે બ્લુ’ છોકરાઓનો. છોકરીઓ માટે બાર્બી ડોલ અને ટેડીઝ ને છોકરાઓ માટે ડાયનોસોર્સ અને ટ્રાન્સફોર્મર્સ. આવી તો કેટલીય બાબતો વણલખ્યા નિયમોની જેમ પળાતી. હજુય ક્યાંક ક્યાંક પળાય છે.

જોકે અમેરિકામામાં ઓગણીસમી સદીના મધ્યમાં આ બાબતે બદલાવ આવવાની શરુઆત થઈ. કેટલાક જર્મન કેથોલિક વિસ્તારોમાં ૧૯૮૦ના દાયકાના અંતમાં છોકરીઓ માટે બ્લુનો અને છોકરાઓ માટે પીંકનો છૂટથી ઉપયોગ થવા લાગ્યો. ધીમે ધીમે સ્ત્રીત્વ સાથે મજબુતીથી જોડાઈ ગયેલો આ રંગ જ્યારે કોઈ પુરુષ પહેરે ત્યારે તે ફક્ત 'રંગ' ગણાવાનું મટીને વ્યક્તિગત અભિવ્યક્તિનું માધ્યમ ગણાવા લાગ્યું. આ રંગ પહેરનારની અવજ્ઞા થતી પણ લગભગ બંધ થઈ. ‘પીંક’ પહેરવું ક્લાસિક અને સ્ટાઇલિશ ગણાવા લાગ્યું. આ બદલાવ હવે આખી દુનિયામાં આવી ચૂક્યો છે.

એક મનોવૈજ્ઞાનિક સંશોધન મુજબ ગુલાબી રંગ આંખોને ઠંડક આપે છે. મગજ શાંત થાય એવા તરંગો ઉત્ત્પન્ન કરે છે.  વ્યવસાયિક મીટિંગ્સમાં પહેરવામાં આવે ત્યારે સહકાર્યકર્તાઓ ઊપર  ખૂબ પોઝિટીવ અસર ઉત્ત્પન્ન કરે છે અને પરસ્પર વિશ્વાસ સ્થાપિત થવાની શક્યતાઓ પ્રબળ થાય છે. એ પુરુષો કે જેઓ માત્ર બ્લુ કે વાઇટ જેવા પરંપરાગત રંગો પહેરે છે એમના કરતાં પીંક સહિત અન્ય રંગ પહેરતાં પુરુષોમાં કર્યદક્ષતા વધુ હોય છે, તેમ જ એ કમાણી પણ વધુ કરતાં હોય છે. સંશોધનકારોએ એ પણ  શોધી કાઢ્યું છે કે પીંક પહેરતાં પુરુષોને એમની મહિલા સહકાર્યકર્તા પાસેથી વધુ કોંપ્લીમેન્ટ્સ મળતી હોય છે.

જાપાનમાં ગુલાબી રંગને પુરૂષવાચી રંગ તરીકે જોવામાં આવે છે. આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ગુલાબી રિબન કેન્સર સામે લડવાના સમર્થનમાં પહેરવામાં આવે છે, જે આશાને રજૂ કરે છે. આ રંગને સમલૈંગિકતાના પ્રતિક તરીકે પણ ન જોવું જોઈએ. ગુલાબીથી પહેલાં આસમાની રંગને એ રીતે જોવામાં આવતું. આવતીકાલે બીજો કોઈ રંગ આવી શકે! ઇન્ફેક્ટ મેઘધનુષ્યના કોઈ પણ રંગને જાતીયતા સાથે જોડવો ન જોઈએ.

ટૂંકમાં, આ બધી અર્થહિન માન્યતાઓથી દૂર રહેવું.

તાજેતરમાં ગુલાબી રંગ વધુ ને વધુ પુરુષો પહેરતાં થયા છે. તેઓ આવા બ્રાઇટ રંગોનો પ્રયોગ કરવામાં ડરતા નથી. દરેક ચારમાંથી એક પુરુષ ગુલાબી શર્ટમાં વધુ આકર્ષક લાગે છે જ્યારે કાપડની વાત આવે ત્યારે તેઓ કૉટન પ્રત્યે વધારે ઢળેલા દેખાય છે, પરંતુ વસ્ત્રોનાં રંગો અને ડિઝાઇન સાથે મહિલાઓ જેટલાં જ પ્રયોગ કરી રહ્યા છે.

ગુલાબી એક સુંદર રંગ છે અને દરેક જણ પહેરી શકે છે.

મિયાઉં :

પીંક ઇઝ નોટ જસ્ટ અ કલર, ઇટ્સ એન એટીટ્યુડ!

- માઇલી સાયરસ

કેટલીક વસ્તુઓ એવી છે કે જેના વગર આપણને નહીં જ ચાલે, એ જો નહીં હોય તો આપણું ગાડું સાવ અટકી જ  જવાનું એવું વીણાને લાગતું. ઇન્ટરનેટ અને સ્માર્ટફોન આ બે વસ્તુઓ એમાંની જ. ફોન એટલે તો એના માટે આખી દુનિયા.  બધાં જ સુખદુઃખ, એકલતા અને સખત કામના ભારણ વચ્ચે ફોન એના માટે રિયલ અને વર્ચ્યુઅલ દુનિયા સાથે જોડાઈ રહેવાનો એકમાત્ર માધ્યમ. જ્યારે કોઈની સાથે વાત કરવાનું મન થાય ત્યારે વૉટ્સએપ કરી દેવાય. કશીક વાનગી બનાવી હોય તો ફેસબુક પર ફોટા શેર કરી દેવાય. એ રોજની  સેલ્ફીઓ, અગણિત લાઇક્સ અને કમેન્ટ્સ, ફેસબુક પર થતી વાહવાહીનો એને  નશો ચઢતો. એ ક્યારેક ઉગતા સૂર્યના તો ક્યારે ઢળતા સૂર્યના ફોટા પાડતી, ક્યારેક કુંડામાં મ્હોરેલા રાતાં ગુલાબના તો ક્યારેક કમ્પાઉન્ડમાં  લહેરાતી મધુમાલતીના. ફોટા જે પણ હોય વીણા માટે બસ્સો પાંચસો લાઇક્સ તો લઈ જ આવતા.  છેલ્લા લગભગ પાંચેક વર્ષથી આ વાહવાહીની જે આદત પડેલી, પૂછો નહીં. ઘરનું કામકાજ કરતાં, રસોઈ કરતાં, જમતાં.. અરે વૉશરૂમમાં પણ મોબાઇલ સાથે ને સાથે જ હોય. આંખ ખૂલે મોબાઇલ પર  મીંચાય મોબાઇલ પર! લેટેસ્ટ ફોન રાખવાનો એને શોખ હતો. 

આવી જ એક સવારે વીણા એક હાથમાં પોતાનો સેમસંગ  ગેલેક્સી S10 અને એક હાથમાં ચાનો કપ લઈને બાલ્કનીની પાળી પાસે ઉભી હતી. એણે ચાનો કપ પાળી પર ગુલાબના કુંડાની બાજુમાં  મૂક્યો. મોબાઇલમાં કેમેરો ઓન કર્યો અને થોડુંક બહારની બાજુ હાથ કાઢી પાળી પર મૂકેલા ચાના કપ સાથે ગુલાબનું તાજું ફૂલ પણ ફ્રેમમાં આવે એ રીતે ફોટો લેવાનો પ્રયત્ન કર્યો. અને... ગજબ થઈ ગયો! મોબાઇલ હાથમાંથી છટકીને બીજા માળેથી છેક તળિયે જઈ પડ્યો. વીણાની એક સામટી કેટલીય હાર્ટબીટ મીસ થઈ ગઈ.