ભારતના વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી ફ્રાન્સની 3 દિવસની મુલાકાત પૂર્ણ કર્યા બાદ બુધવારે (12 ફેબ્રુઆરી) અમેરિકા પહોંચ્યા હતા. જ્યાં ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ રાષ્ટ્રપતિ બન્યા બાદ તેઓ પહેલી વખત મળવાના છે. વોશિંગ્ટન પહોંચ્યા બાદ, PM મોદીએ ઇન્સ્ટાગ્રામ પર ટ્વીટ કરતા લખ્યું કે તેઓ થોડા સમય અગાઉ જ વોશિંગ્ટન ડીસી પહોંચ્યા છે. આ સમય દરમિયાન હું અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પને મળીશ. હું ભારત-અમેરિકા વ્યાપક વૈશ્વિક વ્યૂહાત્મક ભાગીદારીને આગળ વધારવા માટે કામ કરશ. હું આ માટે ખૂબ જ ઉત્સાહિત છું.
વિદેશ મંત્રાલયે સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ X (અગાઉ ટ્વીટર) પર આ મુલાકાતની જાહેરાત કરી અને તેને બંને દેશો વચ્ચેના સંબંધોમાં એક મહત્ત્વપૂર્ણ પગલું ગણાવ્યું. મંત્રાલયે એમ પણ કહ્યું કે વડાપ્રધાન મોદી અમેરિકન કેબિનેટના સભ્યો અને અગ્રણી ઉદ્યોગ નેતાઓને પણ મળશે.
જ્યારે PM મોદી રાષ્ટ્રપતિ ટ્રમ્પને મળશે, ત્યારે તેઓ અમેરિકાના નવા રાષ્ટ્રપતિને મળનારા ત્રીજા વિશ્વ નેતા હશે. ટ્રમ્પના શપથ ગ્રહણના માત્ર એક મહિનાની અંદર ભારત-અમેરિકાના ટોચના નેતાઓની મુલાકાત બંને દેશો વચ્ચેના વધતા સંબંધોના મહત્ત્વને દર્શાવે છે.
PM મોદીની અમેરિકા મુલાકાતના મુખ્ય મુદ્દાઓ
આ મુલાકાત માત્ર દ્વિપક્ષીય સંબંધોને નવી ઊંચાઈઓ પર લઈ જવાની તક નથી, પરંતુ અમેરિકાના સ્થાનિક કાર્યસૂચિ અને વૈશ્વિક વેપારને અસર કરતા મુદ્દાઓ પર ચર્ચા કરવાની સુવર્ણ તક પણ પૂરી પાડશે. આ મુલાકાત દરમિયાન બંને નેતાઓ વચ્ચે ચર્ચા થનારા મુખ્ય મુદ્દાઓ નીચે મુજબ છે.
આ મુલાકાતની સફળતામાં વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ વચ્ચેનો વ્યક્તિગત સંબંધ મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી શકે છે. 2019 અને 2020માં એક-બીજાના દેશોની મુલાકાતો દરમિયાન બંને નેતાઓએ ગાઢ સંબંધ સ્થાપિત કર્યો હતો. 2019માં હ્યુસ્ટનમાં આયોજિત "હાઉડી મોદી" કાર્યક્રમ અને 2020માં ટ્રમ્પની અમદાવાદ મુલાકાત આ સંબંધના પુરાવા છે. બંને નેતાઓ મજબૂત નેતૃત્વ અને આર્થિક રાષ્ટ્રવાદ માટે જાણીતા છે. આ તેમની બેઠકને નવી દિશા આપી શકે છે. આ ઉપરાંત, બંને દેશોએ ચીન અને કટ્ટરપંથી ઇસ્લામને એક સમાન જોખમ તરીકે જોયા છે, જેના કારણે આ ભાગીદારી વધુ મજબૂત બની શકે છે.
ઇમિગ્રેશન અને દેશનિકાલ: એક સંવેદનશીલ મુદ્દો
આ મુલાકાત દરમિયાન ભારતીય ઇમિગ્રન્ટ્સ સંબંધિત મુદ્દાઓ પણ મુખ્ય રીતે ઉઠાવવામાં આવે તેવી અપેક્ષા છે. અમેરિકાએ તાજેતરમાં 104 ગેરકાયદેસર ભારતીય ઇમિગ્રન્ટ્સને દેશનિકાલ કર્યા છે, અને 800 અન્ય લોકોથીને દેશનિકાલ કરવામાં આવે તેવી શક્યતા છે. ભારત સરકારે અમેરિકામાં પોતાના નાગરિકો સાથે થતા દુર્વ્યવહાર અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરી છે અને અમેરિકા પાસેથી માનવીય વર્તનની અપેક્ષા રાખી છે. હાલમાં, અમેરિકામાં લગભગ 7.25 લાખ ભારતીય ઇમિગ્રન્ટ્સ રહે છે, જેમાંથી લગભગ 20,000 લોકોને દેશનિકાલ માટે ચિહ્નિત કરવામાં આવ્યા છે. મોદીની મુલાકાતથી ઇમિગ્રેશન માટેના કાયદાકીય માર્ગો વધુ સ્પષ્ટ થવાની અપેક્ષા છે જેથી ભારતીય નાગરિકો અભ્યાસ, કામ અને પર્યટન માટે અમેરિકાની મુસાફરી કરી શકે.
ટેરિફ: વિવાદાસ્પદ મુદ્દો
ભારત અને અમેરિકા વચ્ચેના વેપાર સંબંધો પણ આ મુલાકાતનો એક મહત્ત્વપૂર્ણ પાસું છે. રાષ્ટ્રપતિ ટ્રમ્પે ભારત પર "ટેરિફ કિંગ" હોવાનો આરોપ લગાવ્યો છે અને બંને દેશો વચ્ચે વેપાર ટેરિફને લઈને વિવાદ ઉભો થયો છે. ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્રએ એલ્યુમિનિયમ અને સ્ટીલ પર 25 ટકા ટેરિફ લાદ્યો છે, જેની ભારતીય કંપનીઓ પર ભારે અસર પડી છે. ભારતીય કંપનીઓ અમેરિકન સ્ટીલ બજારમાં પોતાના અસ્તિત્વ અંગે ચિંતિત છે. મોદી આ મુદ્દા પર ચર્ચા કરવાની યોજના બનાવી રહ્યા છે.
ભારતે તાજેતરમાં જ હાઇ-એન્ડ મોટરસાઇકલ અને ઇલેક્ટ્રિક બેટરી પરના ટેરિફમાં ઘટાડો કર્યો છે, જે બંને દેશો વચ્ચે વેપાર ડીલ પર વાટાઘાટો માટે માર્ગ મોકળો કરી શકે છે. આ ઉપરાંત, મોદી યુએસ રિપબ્લિકન રાજ્યોમાં ઉત્પાદિત માલ, જેમ કે બોર્બોન અને પેકન્સ પર ટેરિફ ઘટાડવાની શક્યતા તરફ પણ ઈશારો કરી શકે છે.
સંરક્ષણ સહયોગ: એક વિકસતી ભાગીદારી
આ મુલાકાત દરમિયાન ભારત અને અમેરિકા વચ્ચે સંરક્ષણ સહયોગ પર પણ ચર્ચા થઈ શકે છે. બંને દેશો છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં સંરક્ષણ સાધનોમાં વેપાર અને સહયોગને મજબૂત બનાવી રહ્યા છે. આ મુલાકાત દરમિયાન નવા સંરક્ષણ ડીલોની જાહેરાત થવાની અપેક્ષા છે. વધુમાં, ભારતીય કંપનીઓ યુએસ ઉર્જા પુરવઠા, ખાસ કરીને લિક્વિફાઇડ નેચરલ ગેસ (LNG)ની ખરીદી વધારવા માટે વાટાઘાટો કરી રહી છે. આ ઉર્જા સહયોગ બંને દેશો વચ્ચેના વેપાર સંબંધોને વધુ મજબૂત બનાવી શકે છે.
ચીન પ્રત્યે વ્યૂહાત્મક અભિગમ
ભારત-અમેરિકા સંબંધોની ખાસિયત એ છે કે અમેરિકા ભારતને એક પરંપરાગત સાથી તરીકે જુએ છે, જોખમ તરીકે નહીં. તેનાથી વિપરીત, અમેરિકા ચીનને એક વ્યૂહાત્મક હરીફ તરીકે જુએ છે અને ભારત ચીન સામે અમેરિકાની નીતિમાં મહત્ત્વપૂર્ણ યોગદાન આપી શકે છે. રાષ્ટ્રપતિ ટ્રમ્પનું વહીવટીતંત્ર ચીન પ્રત્યે કડક વલણ અપનાવવા માટે જાણીતું છે, અને ભારતને અમેરિકાના વ્યૂહાત્મક સંબંધોમાં મહત્ત્વપૂર્ણ સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે. યુએસ રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર માઇક વોલ્ટ્ઝ અને સેનેટર રુબિયો જેવા મુખ્ય નેતાઓએ અમેરિકા-ભારત સંરક્ષણ સહયોગ વધારવા માટે સમર્થન વ્યક્ત કર્યું છે.