GeoPolitics

બાંગ્લાદેશમાં ઇન્કલાબ મંચના નેતા શરીફ ઉસ્માન હાદીના મૃત્યુ બાદ હિંસા ચાલુ છે. આ દરમિયાન વધુ એક વિદ્યાર્થી નેતાને ગોળી મારી દેવામાં આવી છે. અજાણ્યા હુમલાખોરોએ નેશનલ સિટીઝન પાર્ટી (NCP)ના એક વરિષ્ઠ નેતાના માથામાં ગોળી મારી દીધી હતી. તેને ગંભીર હાલતમાં હોસ્પિટલમાં દાખલ કરવામાં આવ્યો છે અને તેની સારવાર ચાલી રહી છે.

વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી ઇથોપિયાની મુલાકાતે છે જ્યાં તેમને ઇથોપિયાના સર્વોચ્ચ સન્માન, ‘ધ ગ્રેટ ઓનર નિશાન ઓફ ઇથોપિયા’થી નવાજવામાં આવ્યા હતા. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી આ પુરસ્કાર મેળવનારા પ્રથમ વૈશ્વિક રાષ્ટ્રાધ્યક્ષ અથવા સરકારના વડા છે. આ ઇથોપિયન સર્વોચ્ચ સન્માન વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીને આપવામાં આવેલો 28મો વિદેશી રાજકીય પુરસ્કાર છે. સન્માન પ્રાપ્ત કર્યા બાદ, વડાપ્રધાને કહ્યું કે, મન દેશના સર્વોચ્ચ સન્માન- ‘ધ ગ્રેટ ઓનર નિશાન ઓફ ઇથોપિયા’ પ્રદાન કરવામાં આવ્યો છે. વિશ્વની સૌથી જૂની અને સમૃદ્ધ સભ્યતાઓમાંની એક દ્વારા સન્માનિત થવું મારા માટે ખૂબ ગર્વની વાત છે. બધા ભારતીયો વતી હું નમ્રતાપૂર્વક આ સન્માન સ્વીકારું છું. આ પુરસ્કાર એ બધા અસંખ્ય ભારતીયો માટે છે, જેમણે આપણી ભાગીદારીને આકાર આપ્યો. આ પ્રસંગે હું મારા મિત્ર વડાપ્રધાન અબી અહેદ અલીનો પણ હૃદયપૂર્વક આભાર વ્યક્ત કરું છું.’

અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ દ્વારા ભારત પર લાદવામાં આવેલા ભારે ટેરિફને 3 ડેમોક્રેટિક સાંસદોએ ખુલ્લેઆમ પડકાર્યો છે. US હાઉસ ઓફ રિપ્રેઝન્ટેટિવ્સના સભ્યો ડેબોરાહ રોસ (ઉત્તર કેરોલિના), માર્ક વેઝી (ટેક્સાસ) અને રાજા કૃષ્ણમૂર્તિ (ઇલિનોઇસ)એ એક પ્રસ્તાવ રજૂ કરીને રાષ્ટ્રીય કટોકટીની ઘોષણા રદ કરવાની માંગ કરી છે, જેના હેઠળ ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્રએ ભારતીય આયાત પર 50 ટકા સુધીનો ટેરિફ વધાર્યો હતો.

ડેમોક્રેટિક સાંસદો ડેબોરાહ રોસ, માર્ક વેઝી અને ભારતીય મૂળના રાજા કૃષ્ણમૂર્તિએ એક સંયુક્ત નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે, ‘આ ટેરિફ ગેરકાયદેસર છે, અમેરિકન હિતો વિરુદ્ધ છે અને સામાન્ય અમેરિકનોને સૌથી વધુ નુકસાન થઈ રહ્યું છે. આ વાસ્તવમાં રોજિંદી વસ્તુઓ પર વધારાના ટેરિફ છે.’

ટ્રમ્પે 1 ઓગસ્ટ, 2025 ના રોજ ભારત પર 25% ટેરિફ લાદ્યો હતો. 27 ઓગસ્ટ, 2025ના રોજ, ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્રએ રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદવા માટે ભારત પર 25% વધારાનો ‘સેકન્ડરી ટેરિફ’ લાદવાની જાહેરાત કરી હતી, જે પહેલાથી જ અસ્તિત્વમાં રહેલા 25 ટકા રેસિપ્રોકલ ટેરિફ ઉપર ઉમેરવામાં આવ્યો હતો.

આ બે ટેરિફ મળીને ઘણા ભારતીય ઉત્પાદનોના આયાત ખર્ચને બમણો કરી દીધો હતો. અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિ ટ્રમ્પે તર્ક આપ્યો હતો કે ભારત હજુ પણ રશિયન તેલ ખરીદી રહ્યું છે, જે યુક્રેનમાં મોસ્કોના યુદ્ધને ભંડોળ પૂરું પાડી રહ્યું છે. ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે તેમની ટેરિફ નીતિઓ લાગુ કરવા માટે ઇન્ટરનેશનલ ઇમરજન્સી ઇકોનોમિક પાવર્સ એક્ટ (IEEPA)નો ઉપયોગ કર્યો.

અમેરિકન સંસદમાં વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને પુતિનનો સેલ્ફી જોવા મળી હતી. સાંસદ સિડની કમલેગર-ડવ આ સેલ્ફીનું પોસ્ટર લઈને પહોંચ્યા હતા. વિદેશ નીતિને લઈને ચર્ચાથઈ રહી હતી. ત્યારે જ  તેમણે પોસ્ટર બતાવ્યું. પોસ્ટર તરફ ઈશારો કરતા તેમણે કહ્યું કે અમેરિકા જ ભારતને રશિયાની નજીક ધકેલી રહ્યું છે. અમેરિકા અને ભારત ભાગીદારીને અમેરિકા જ નબળી પાડી રહ્યું છે. ભારત પ્રત્યે ટ્રમ્પની નીતિઓ પોતાને નુકસાન પહોંચાડીને બીજાઓને પાઠ ભણાવવા જેવી છે.’

રશિયાના રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિન 4 થી 5 ડિસેમ્બર સુધી ભારતની મુલાકાતે આવશે. ભારતના પ્રવાસ અગાઉ પુતિને યુરોપને સીધો સંદેશ મોકલ્યો. તેમણે કહ્યું કે, જો યુરોપ કોઈપણ પ્રકારનો સંઘર્ષ કે યુદ્ધ ઇચ્છે છે, તો રશિયા તેના માટે સંપૂર્ણપણે તૈયાર છે. રશિયા યુદ્ધ શરૂ કરવા માંગતું નથી, પરંતુ જો મજબૂર કરવામાં આવશે તો તે પાછળ નહીં હટે.

દક્ષિણ આફ્રિકાની યજમાનીમાં થયેલા G-20 સમિટમાં અમેરિકાએ ભાગ લીધો નહોતો. ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્રે જણાવ્યું હતું કે, ‘દક્ષિણ આફ્રિકાની સરકાર ખ્રિસ્તીઓની હત્યાઓ પર મૌન સાધી રહી છે અને ગુનેગારો સામે કોઈ કાર્યવાહી કરી નથી. આ દરમિયાન, અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે એક મોટો નિર્ણય લીધો છે. તેમણે જાહેરાત કરી છે કે તેઓ આગામી વર્ષે ફ્લોરિડામાં યોજાનારી G-20 સમિટમાં દક્ષિણ આફ્રિકાને આમંત્રણ નહીં આપે અને દક્ષિણ આફ્રિકાને આપવામાં આવતી તમામ સબસિડી પણ બંધ કરી રહ્યા છે.

ચીન વૈશ્વિક સ્તરે રેર અર્થ મિનરલ્સનો સૌથી મોટો હિસ્સો ધરાવે છે. આ જ કારણ છે કે તે યુરોપિયન યુનિયન (EU) અને અમેરિકાને તેમના પુરવઠા અંગે ધમકીઓ આપતું રહે છે. આ દરમિયાન, યુરોપિયન યુનિયને મંગળવારે જણાવ્યું હતું કે ચીનના પ્રતિબંધો એક કૌભાંડ જેવા છે, જે યુરોપ માટે જોખમી છે. EUના ઉપપ્રમુખ સ્ટેફન સેજોર્ને સાંસદોને સંબોધતા કહ્યું કે, યુરોપિયન દેશોએ ચીનના મહત્ત્વપૂર્ણ ખનિજો પરની તેમની નિર્ભરતા ઘટાડવા માટે તાત્કાલિક પ્રયાસોમાં ઝડપ લાવવી જોઈએ.

નેપાળની જેમ પાકિસ્તાન અધિકૃત કાશ્મીર (PoK)માં પણ Gen-Z વિરોધ પ્રદર્શનો શરૂ થઈ ગયા છે. એક મહિનામાં આ બીજી મોટી અશાંતિ જોવા મળી રહી છે. આ વખતે વિદ્યાર્થીઓ અને GEN-Z દ્વારા વિરોધ પ્રદર્શનો કરવામાં આવી રહ્યા છે. યુનિવર્સિટી ફી અને પરીક્ષાના પરિણામોને લઈને કેમ્પસમાં વિરોધ પ્રદર્શનો શરૂ થયા હતા, પરંતુ ધીમે-ધીમે શાહબાઝ શરીફની સરકાર અને પાકિસ્તાનની લશ્કરી સ્થાપના સામે એક મોટા બળવામાં ફેરવાઈ ગયા.

અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ અને ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગની આખરે મુલાકાત થઈ ગઈ. ટ્રમ્પ અને જિનપિંગ ગુરુવારે  દક્ષિણ કોરિયાના બુસાનમાં મળ્યા હતા. બંને છેલ્લી વખત વર્ષ 2019માં મળ્યા હતા અને 6 વર્ષ બાદ આ પહેલી મુલાકાત છે. ટ્રમ્પે મુલાકાત બાદ પ્રતિક્રિયા આપતા કહ્યું કે, ‘અમે અગાઉ પણ ઘણી બાબતો પર સહમત થઈ ચૂક્યા છીએ અને અત્યારે પણ ઘણા મુદ્દાઓ પર વાત બનશે.’

PTIના અહેવાલ મુજબ, ટ્રમ્પે કહ્યું કે, ‘ચીનના ખૂબ જ ખાસ અને આદરણીય રાષ્ટ્રપતિ સાથે અમારી વાતચીત થવાની છે. મારું માનવું છે કે અમે ઘણી બાબતો પર ઘણી વાતો પર સહમત થઈ ચૂક્યા છે અને અમે કેટલીક વધુ બાબતો પર સહમતિ બનાવીશું. રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગ એક મહાન દેશના મહાન નેતા છે અને મારું માનવું છું કે અમારી વચ્ચે લાંબા ગાળાના સારા સંબંધો રહેશે. તેમની સાથે મુલાકાત કરવી સન્માનની વાત છે.’

રશિયા પર આર્થિક દબાણ વધારવા માટે અમેરિકાએ પોતાના સાથી દેશો પર એક નવો દાવ ખેલ્યો છે. ફાઇનાન્સિયલ ટાઇમ્સના અહેવાલ મુજબ, રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ ઇચ્છે છે કે, G7 દેશો ભારત અને ચીન પાસેથી રશિયન તેલ ખરીદી પર 50-100 ટકા સુધીના ભારે ટેરિફ લગાવે. આ દરખાસ્ત પર ચર્ચા કરવા માટે G7 દેશોના નાણામંત્રીઓ શુક્રવારે વીડિયો કોલ દ્વારા મળશે. ટ્રમ્પે અગાઉ યુરોપિયન યુનિયનને બીજિંગ અને નવી દિલ્હી પર 100 ટકા સુધીના ટેરિફ લાદવાની અપીલ કરી છે.

અમેરિકન ટ્રેઝરીના પ્રવક્તાએ જણાવ્યું હતું કે, ‘ચીન અને ભારત દ્વારા ખરીદાયેલ રશિયન તેલ પુતિનના યુદ્ધ મશીનને ચલાવી રહ્યું છે અને યુક્રેનિયન લોકોની હત્યાને લાંબી ખેંચી રહ્યું છે. યુદ્ધ સમાપ્ત થતા જ આ ટેરિફ હટાવી દેવામાં આવશે.’ અમેરિકા તેને પોતાના ‘પીસ એન્ડ પ્રોસ્પેરિટી એડમિનિસ્ટરેશન’માં એક મહત્ત્વપૂર્ણ કડી ગણાવી રહ્યું છે, જેના હેઠળ રશિયાને શાંતિ વાટાઘાટો માટે ટેબલ પર લાવવાના પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે.