Magazine

માફ કરજો મિત્રોં..બાપજી પેલી બાજુ ભાગ્યા તો હમો એની ઉપર ઉડ્યા. બાપજીએ પેલી મિલ્ખાસિંઘવાળી ફિલમ પરથી પ્રેરણા લીધી લાગે છે. મેરેથોનમાં ભાગ લેવો હોય એમ જે રમરમાટ દોટ મૂકેલી હમો તો અચંબિત થઈ ગયા કે આ સિલિંડર ખાટલેથી તો રગડી જવાની તૈયારીમાં હતું ને એકદમ આટલી બધી એનર્જી આવી કેવી રીતે? આવા વિચારોમાં ઉડતા ઉડતા હમોને ખ્યાલ આવ્યો કે આપણી મેઈન સ્ટારકાસ્ટ તો મંદિરમાં જ છે. આ તો સાઈડ રોલ છે. ને તરત જ યુ ટર્ન લઈને પાછા મંદિરે આવ્યા. અહીં આવીને જોયું તો ખાલી-ખાલી તંબુ ને ખાલી-ખાલી ખુરસી..એ તો ભલું થજો પેલા બે બહેરા કાકાઓનું કે એ અહીં હતા તો એમની વાતો, ખરેખર તો ઘાંટાઓથી હમોને ઘટનાસ્થળનું સરનામું મળ્યું. ને હમો તો ત્યાં ફૂરરરર. આખે રસ્તે વિચાર આવ્યા કીધા કે પેલા પોલીસભાઈઓ ચિંટુ પિંટુને મારે નહીં તો સારુ. એ લોકોનો આમ પાછો કોઈ ઉપદ્રવ નથી. લોક બધું ભેગું થાય છે ને એમાં તો એ પેલા રથવાળા જાડા થોથાંમાંથી કંઈ વાંચેલું સંભળાવે છે અથવા મોબાઈલ પર ભજનો મૂકે ને બધા મંડળી જમાવે એટલું જ. જો કે કાયદો એટલે કાયદો. ટોળું નહીં કરવાનું ફરમાન હોય તો પાલન કરવું જ જોઈએ પણ તમે નહીં સુધરો. જવા દો..ભાગવત કરવાનો અર્થ નથી. એ બધું તો પછી ય થશે પણ પહેલાં તો આપણા હીરોલોગ કે ક્યા હાલ હે વો દેખેંગે હમ લોગ..

ચિંટુ: ભઈ પોલીશ, અમને ઓંય ચ્યમ લાયો છે ઈમ તો ફોડ પાડ કોંક..

પોલીસ ૧: એ ટણપા..ચૂપ રહે..અહીં સવાલ માત્ર પોલીસ જ પૂછે.. કહી દઉં છું તને..

પિંટુ: ચાલ  ઓ... પ્રભુ જોડે આ રીતે ની બોલવાનું કહી દેમ છું મેં...

પોલીસ ૧: એમ ? નહીં તો તું શું કરી લઈશ જાડિયા?

પિંટુ: મહારાજ આ ભઇને તમે હમજાવહો કે મેં હમજાવું?

ચિંટુ: ભઈ પિંટુ, તુ શોંતિ રાખ ઘડીક. આ પોલીશભઈને કોંક ગેરશમજ થઈ છ ઇમોં જ તે આપડાને ઓંય લાયા છ. હં તો પોલીશભઈ, કોહ તો ખરા? મારે કોરોનુની શમશ્યાનો ઉકેલ ઓંય જમા આલવાનો છ?

પોલીસ ૧: ઇન્સ્પેકટર સાહેબ કહેસે તને બધું.

પિંટુ:  લે, જવાબ સાહેબ આપહે? કિયારના તો તમે જ કહી દઉં છું કહી દઉં છું કેહ્યા કરતા છે તે કહી દેવની..

પોલીસ ૧: અડબોથ ખાવાના બહુ શોખ લાગે છે તને. કહી દઉં છું તને..

ચિંટુ: પિંટુ તું ચૂપ રેહ. તને મું એક મેલે એટલો ગુશ્શો આઈ રહ્યો છે. જેલમાં આ લોકો ચક્કી પીસાવશે બહુ ટઈડપઈડ કરી તો.. હજુ તારો આ લોકો શાથે પનારો નહે પડ્યો ઇમોં. બાકી તો તું ઢોંપલીનો ના થાત. પોલીશભઈ મું ઈના વતી શોરી. બશ?

પિંટુ: તમે હું કામ માફી માંગે પણ ? કોઈનો કંઈ વાંક છે જ ની તો માફી હાના હારુ માંગવાની? આપડે કંઈ ચોરીચપાટી થોડી કરેલી છે?

પોલીસ ૧: બધી હોંસિયારી તારા ખીચામાં મેકી દે પિલ્લુ વાળીને. ધીબેડી નાંખીસ કહી દઉં છું.

ચિંટુ: હે ભગવાન, જ્યોં જ્યોં નઝર મારી પડે નકરા વેરઝેર ભર્યા છ. ગોમમોં ય કોઇ ને કોઇ બબાલ ચાલતી જ હોય. કૃષ્ણજન્મ થયેલો ત્યોં તો પોલીશ નામદાર હોય એટલે ત્યોં ટંટાફશાદ ના હોય પણ ઓંય તો પોલીશભઈ જ ટંટાફશાદ કરે એવા છ.

પોલીસ ૨:  એ ય ચંગુ મંગુ.. ન્યા મંદિરમાં હુ લેવા અટલી ભીડ ભેગી કરશ? હમણાં બધી ટોળાબાજી બંધ રાખવાની ખબર સ્યે ને?

ચિંટુ: હા શાયેબ, પણ અમી તો બધા આઘા આઘા જ બેશીએ છીએ. ભગવાનનું નામ લઈએ ને પછી મું ગોમવારાઓને થોડું મનઅ ખબર પડઅ એવું ગનાન આલું.. હવડે તો આ કોરોનું વિસે ય હરખું ઠમઠોરું છું ગોમવારાઓને.. હેં ને પિંટુ?

પિટુ: તે જ ને હારા. આપડે કંઈ તાયફા કરવા ભેગા નથી થતાં વરી. મેં એમ કેઉં ઇન્સ્પેક્ટર સાહેબ કે કોઈ દહાડો તમે ય આવો મંદિરે.. પ્રભુની વાતોથી તમે હો પ્રભાવિત ની થઇ જાવ તો મારું નામ બદલી લાખજો જાવ..

પોલીસ ૨: એમ ? તારું નામ બદલીને હુ રાખવાનું નકી કયરુ શ ભૂરા, કહે જોય?

પિંટુ: બદલવું જ ની પડહે પણ.. એવી એવી વાતો કરહે ને પ્રભુ કે તમને હો એમને સલામ કરવાનું મન થઈ જહે.

પોલીસ ૧:  એય ચરબીની ભરેલી.. તુ એમ કહે કે તમારા આ ડાયરામાં ગામવારા સિવાય બહારનું કોઈ આવે ? શુ છે કે અમે એક ખૂનીને સોધીએ છીએ. બાજુના ગામમાંથી એક આદમી ખૂન કરીનો ભાગ્યો છે.

ચિંટુ: ઇમ ? કુણ હતું? મર્યું કે નહે મર્યું હજ્જુ હુંદી?

પોલીસ ૧:  અરે ઓ અક્કલના ઓથમીર.. મલી જ્યું હોય તો ઇને કોઈ હોધે ?

પિંટુ:  પેહલા તમે એમ કહેવ કે તમને કોણે કેહ્યું કે અમે અક્કલના ઓથમીર છે? જોતિસ છે કે હુ હારા? મારો હાથ જોઈ આપો ની ? મારે ફોરેન જવું છે તો જવાહે કે ની?

પોલીસ ૨: આ કમઅક્કલોને આપણે ખોટા ઉંચકી લાયવા. બેમાંથી એક્કેયને કંય ખબર નથ પડતી ને ઉપરથી આપણને મૂંજવી દ્યે છે ગય્ધના..

પોલીસ ૧: હા પણ આપણે કાંક કામ કરીએ સીએ એમ તો દેખાડવું ને ચોપડે.. હાલ એય મોટા.. નામ લખાવો તમારા બે યના..

ચિંટુ: લખો આ મારો ખાશંખાશ છ.. પિંટુનંદ સ્વામી

પોલીસ ૨: એને મોંઢામાં મગ ભયરાશ ભૂરા? તુ હુ લેવા ડાયો થાશ?

પિંટુ: ઓ ભઈ,  પ્રભુને કોઈ કંઈ ની કેહે.. ની તો જોવા જેવી થહે કેહી દેતો છે મેં.

પોલીસ ૧: આ એક ખાશે પછી જ સીધો થસે. આલુ એક સનસનાઈને? હવે જો દોઢ થયો તો પૂછ્યા વના જ મેલે એક ડાબા કાન નીચે..

ચિંટુ: સાંત ગદાધારી સાંત.. મારું નામ ચિંટુનંદ છે .

પોલીસ ૨: ક્યાં રેવાનું? ને કામબામ કંઈ ખરું કે?

ચિંટુ: ઓંય ગોમમાં મંદિર પોંહે જ એક શોશાયટી છ ઇમોં રહીયે છ બે ય જણા. કોમ તો હાથીગઢવાશીઓને શમશ્યા હોય તો મદત કરવાનું ..

પોલીસ ૧: ઓત્તારી ભલી થાય.. સુ મદત કરો છો મોટા તમે એ જરા જણાવવાની કીરપા કરસો માહરાજ?

પિંટુ: તમારી કોઈ સમસ્યા ઓય તો કહેવ.. ગુરુજી એનો ઉકેલ હો ટકા લાવી જ આપહે .

પોલીસ ૨: બાબાને મિડિયમ ઇંગ્લિશમાં ભણવા મૂકવો આપણે.. પણ ગય્ધના ડોનેસન માંગે છે. બધી ટ્રાય કરી જોઈ પણ કાંય મેળ નથી આવતો.. લ્યો આ કીધી તમને સમસ્યા.. લાવો ઉકેલ..

ચિંટુ: વત્શ.. બધા કર્મોના ફર છે. તમે જે કર્યું છ ઇનું જ આ ફર છ. તમે જી કરો એ કર્મના ફરની આસા મેકી દો પછી કરો.. પછી જૂઓ ચમત્કાર.. તમારું કોમ પાર પડશે જ. મું કઉ સુ ને?

પોલીસ ૧: તે સ્વામીજી, તમે ભગવાન છો?

પિંટુ: પ્રભુ તો માદેવજીના ડાયરેક કોન્ટેકમાં છે તેમાં જ એમને આવું બધું બોલતા આવડતું છે. ને એમને બધી જ ખબર ઓય જ..

પોલીસ ૨: પેલો ભાગેડુ ખૂની ક્યાં છે એ ખબર વોય તો ક્યો. બાકી જેશીક્રશ્ન.

ચિંટુ: તો અમે જઈએ હવે?

પોલીસ ૧: જાવ.. પણ સાહેબ બોલાવે ત્યારે આબબુ પડશી. ને તમારા ડાયરામાં કોઈ અજાણ્યું દેખાય તો જાણ કરજો અહીં. ને હા, સોશ્યલ ડિસ્ટન્સ જારવજો પાછા ડાયરામાં. નહીં તો એક એકને વીણી વીણીને સળિયા ગણતા કરી દઇસ. કહી દઉં છું તમને..

પિંટુ: એક મિલિટ, તમે ભીડ બધાયને જેલભેગા કરહો તો ભીડ જેલમાં થહે તેનું હુ?

પોલીસ ૧: તું જા ને હવે છાનીમાની વાયડીની થતી  ..

હેં? આ શું લશ્કર લડાવે છે? પોલીસ કોઈ ખૂનીને શોધી રહી છે એમાં આ બે અડફેટે ચડી ગયા. પણ હિંમત હારે એ બીજા.. ચિંટુલાલ-પિંટુલાલ નહીં. પોલીસ સ્ટેશનમાં ય પેલી જાડી કિતાબમાંથી જ કંઈક વાંચેલું યાદ આવી ગયું હશે તે ઠપકારી દીધું. અહીંથી તો બહાર આવી ગયા આ બે પણ સાલું કંઈક ગરબડ તો છે જ. તમને શું લાગે છે? એક કામ કરું.. જમવાનું પરવારી જઉં.. તમે ય જેસીક્રસ્ન થઈ જાવ.. મળ્યા પછી..

હેલો તિસમારખાંઓ.. કે હાલ હે ભાયા? આપડે તો જલસા છે હોં. એક મિનિટ, જલસો એટલે બચ્ચનસાહેબના ઘરની વાત નથી મિત્રોં..એ તો આપણે મુંબાયમાં છે. અમારું એન્ટિલા છે ને..તે મુંબાયયય..જલસો એટલે આપણે તો નર્યો આનંદ છે એમ. રાજેસબાબુ ને બાબુમોસાયવાળી આનંદ પિચ્ચરની વાત નથી. આજે કેમ તમને આવું બધું જ સૂઝે છે તે સમજાતું નથી. તમે તો હમોને ય મુંબાયની યાદ અપાવીને સુખડી યાદ કરાવી દીધી. મિસીંગ ઇટ ટુ મચ હોં. એ ય ને ધીમા તાપે ઘીમાં લોટ સેકાતો હોય ને એની ખુસ્બુ આખા એન્ટિલામાં ફરી વળે. એ સુગંધથી તો કોઈ અભાગિયુ હોય તે જ સુખડીનું દીવાનુ ન થાય, આઇ ટેલ યુ. પણ હમોએ હવે ક્યાં લેવા જવી કહો જોય. અહીં હાથીગઢમાં કોને કહેવું? એકવાર લખીડોસી બનાવી લાવેલી. સારી જ હતી પણ અમારે ત્યાં જેવી તો નહીં જ. જો કે, ની મામા કરતા કહેણો મામો ય ખોટો નહીં. ફરી ક્યારે બનાવશે ભગવાન જાણે. અન્ન આપે તેનો અનાદાર એટલે અન્નનો અનાદાર. અન્ન તો દેવતા કહેવાય દેવતા. પણ તમે તો તિસમારખાં..તમે તો જાત્તે પોત્તે જ પોતાને દેવતા માનો. સુખડીના નામે હમો દુ:ખી થઈએ તે યોગ્ય ન કહેવાય. એના તો નામમાં ય સુખ ભર્યું પડ્યું છે. હયમજા કે નય? વોટેવર, આપણે ચાલો પેલી ત્રિપુટી પાસે. ફૂરરર.. રરરર

ચિંટુ: ઓ ભગવાન..આ ચેવી વિટમણામાં મેકી દીધો છ તમારા ભગતને? ગોમવારા રશી લેવા માટે મોનતા નહીં ઇમને ચ્યમના હમજાવવા?  પિંટુ તનઅ કોંય હુજઅ છ? બાપજી તમે ય બોલજો હોં કોંય હૂજે તો ..

બાપજી: હરિ: ઓમ્મમમમમ..હમ કહાં હે?

ચિંટુ: આ પાલ્ટીને તો પોતે ચ્યોં છ ઇનુ ય ભોન નહે. એ શુ શમશ્યાનો હલ આલશે.. કોંય નહે..બાપજી રેને દો તુમતારે..ફેરથીન શો જાવ. મશ્ત નશકોરે બોલતે થે હોં..

પિંટુ: ચિંટુમારાજ..ઓ ચિંટુમારાજ..મેં હું કેતો છે કેઉં? આ બાપજી પોતે કંઈ હલ ની આપવો પડે એટલે હમ કહાં ને તુમ કહાં વારા નાટક કરતા લાગતા છે. હુ કેવ તમે?

ચિંટુ: જી હોય એ..આપડે શું હેં? તું મને કહે કંઈ ઉપાય છ તારી પોંહે? કોઈ જાદૂઇ લાકડી આલે તો હવડે ગોમ પર ફેવરી દઉં કે બધા ય રશી લઇ લે છોનામોના. વોંધો હુ છ એ જ નહીં હમજાતું. પિંટુ, છગનાને પુછ જોય. ઇને તો ખબર જ હશે. એની ડોશીને જ બહુ નાટક છ.

પિંટુ: ના, એ અદકપાંહરીને મેં કંઈ પૂછવા ની જાવ. તમને બો મનફાવે તેમ બોલતો છે. ને મારાથી એને મારી પડાહે તો તમને ની ગમહે.

બે યાર, આ લોકો ક્યારે સરખી રીતે બોલશે? કેટલું ધ્યાન રાખીને સાંભળવું પડે છે ત્યારે માંડ સમજાય છે. તમને સમજાયું? ન સમજાયું હોય તો હમો ભાષાંતર કરી દઈએ. આપણા સિલિન્ડર બાબાએ તો આ વખતે અહીં ખાટલો તોડવા જ પધરામણી કરી લાગે છે. જ્યારે જુઓ ત્યારે ચક્કી ચાલુ જ હોય. કે પછી ગાયની જેમ વાગોળતા હશે? છગનલાલને બોલાવવા ચિંટુલાલ જશે એમ લાગે છે.

ચિંટુ: હાર તો..બેશ તું..મું જ બોલઇ લાવું છગનને. આપડે આટલું બધું પેલા રથવારા થોથામોં રોજ વોંચીએ છીએ કે ગુશ્શો નહીં કરવાનો તો ય તને શેનો ગુશ્શો આવ છ? ગુશ્શો મુર્ખાની નિસાની છ. ચેટલીવાર હમજાવવાનો હારા બૂડથલ. બાપજીને જોજે..ખાટલેથી રગડી જશે ને તને ખબરેય નહી પડે.

પિંટુ: ના ના ચિંટુભાયયયય..તુમ રેને ડો..હમ જા કે બોલા લાતે હે છગને કો..વો કંઈ બી બોલેગા તો મેં કુછ ની બોલુંગા પછી છે કંઈ?

ચિંટુ: હં જો એમ ડાયો રેતો હોય તો ચેટલો વાલો લાગ છ. દોડતો જા ને દોડતો બોલાવતો આય. ઇને જતા રેહવાનું કુણે કહેલું ભગવાન જોણે. ભાવ ખાય છ હવડેનો બહુ..

પિંટુ: યસ મેરે આક્કા..વૃમમમમમમ વૃમમમમમમ..

ચિંટુ: એ ય, જા હવે ફટોફટ.. ઢોંપલી થતી..

પિંટુલાલ ટ્રેન છૂટી જવાની હોય એમ દોડ્યો છે પણ આ ચિંટુ પિંટુ ખરેખર કંઈ હલ લાવે એમ લાગતું નથી. ખાલી વાતોના વડાં જ કર્યા કરે છે. છગનને ખબર હશે કારણ તો ય એ આ પિંટુના કહેવાથી શું લેવા પાછો આવે? અથવા એમને કારણ પણ શું કામ કહે? ચિંટુ પિંટુને નીચાજોણાની એકેય તક ચૂકતો નથી એ ઝેરીલો માણસ નામે છગન આમને કોઠું નહીં જ આપે, લખી રાખો. પિંટુ તો ભારે ઝડપી નીકળ્યો. જોઇ લો બોસ..એકલો જ આવ્યો ને? લાલઘૂમ ચહેરો જોઈને કહી શકાય કે પેલાએ કંઈ ખરીખોટી કહી હશે. આપડે કહીએ એ ફાઈનલ જ હોય.

ચિંટુ: આઈ ય જ્યો અલા? પેલો ટણીમાસ્તર ના આયો ? મન ગરા શુધીની ખાતરી હતી કે એ નઈ જ આવ. કંઈ નહીં હેંડ. કશુ કહ્યું કે કેમ બધા રશીની ના કહે છે?

પિંટુ: તમને બો છે એ છગનીયાનું.. અવે જો એ તમારા વિસે ગમ્મે એમ બોયલો છે તો મેં એને ઓઝટ મારી મૂકા.

ચિંટુ: શોંત મારા ગદાધારી ભીમ શોંત.. તું આપડે મુદ્દાની જ વાત કર. ઇણે મને જી કીધુ હોય એ.. રશી નહીં લેવાનું કારણ કહ્યુ કે નય ?

બાપજી: આ ગયે મેરે સેર ? ક્યા સમસ્યા હે? માદેવજી સે અપની ડાયરેક બાત ચલ રહી હે.. જલદી બોલો..

પિંટુ: ચિંટુભાય..આ બાપજી નક્કી નોટંકી છે હારા..એમને હો એકુ દહાડે પરહાદી આપી મુકા મેં..જોજો તમે..

ચિંટુ: હવે તુ ડાહ્યલીનો થયા વિના જે પૂછું છું એનો જવાપ આલ દિયોર.

પિંટુ: હા, એ હમ્મેસના ડાહ્યલીપાંચમે એમ કહ્યું કે એની ડોશીને એમ છે કે રસી લેવાઠી એને એટેક આવહે. એટેક ની આવહે તો આંખે દેખાતું બંધ થઈ જહે..ની તો ચલાતુ બંધ થઈ જહે. કંઈ ની થહે તો એ ગાંડી થઈ જહે એવો એને પાક્કો ભરોહો છે.

ચિંટુ: હેં? ડોશી આવું બધું માન છ? ને બીજાને ય જડબેસલાખ મનાવડાવે છ? પણ હું તને કહું પિંટુડા..આમાંનું કશુય થતું નહીં. બધા ટાઢા પોરના ગપગોરા છ.

પિંટુ: તે મેં તો જાણતો જ છે આ બધું. તમે જ તો કેહ્યલું તે દિવસે હાંજે કે રસી લેવાઠી કઈ તકલીફો એક કે બે દાહડા પૂરતી થતી છે તે.  છગનો આ બધું બોયલો તે પહેલાં તમારી ઉડાવતો હુતો એટલે મને કાર બરેલો જ હતો ને એમાં ડોસી ગાંડી થઈ જહે એમ બોઇલો તે મેં કેહી આઇપું કે ડાહ્યા ઓય તે ગાંડા થાય. ને તારી ડોહી તો આખ્ખા ગામને ગાંડુ કરે એવી છે. એ હાની ગાંડી થાય? તો એ મારી પછાડી ચંપલ લેઈને દોડ્યો. એટલે મેં તો જીવ બચાવીને રમરમાટ ભાઈગો તે હીધ્ધો અહીં.

બાપજી: હરિ: ઓમ્મમમમ... ક્યા હુઆ ?

પિંટુ: કંઈ ની હુવા હે. હુઈ રેહવ. આમેય તમે કંઈ કામ લાગવાના નથી. ચિંટુભાઈ જ પહોંચી વરહે.

ચિંટુ: ડોશી તો જબરી તકલીફો લઈ આવી. એને મારું બેટુ હુજે ય ચ્યમનું છ આવું બધું? જી હોય એ..આનો હલ તો લાવવો જ પડશે બને એટલો જલદી. નહીં તો આપણા ગોમમોં ય પેલું કોરોનું ફોરોનું પેધુ પડી જતા વાર નહે લાગે. હેંડ થોડીવાર ધ્યાન ધરીએ ને પરશાદ ખઈશું તો જ મગજની બત્તી ચાલુ થશે..

પત્યું..પાર્ટી પાછી ઓરડીમાં જવાની. એ આવે એટલીવારમાં હમો ય જરા આમ તેમ પાંખ છૂટી કરતા આવીએ ને ટિફિનની વ્યવસ્થા કરતા આવીએ..તમે રહેજો હોં.. ચાલવા ન માંડશો...

ગાંવવાલો..... હમકો લગતા હે કે હમ ગાંવ મેં જાયેંગે ઓર ઇધર કુછ નવાજૂની હોયેગી તો વો હમ કો કોય નય બતાયેગા.... તો ઉડના કેન્સલ.. એ લ્લે ..આ પિંટુલાલ ક્યાં દોડ્યા..ફૂરરરર...ફૂરરરરર... ઓ મારા ભગવાન આ કેટલું દોડશે ને? ચિંટુએ કંઈ કહ્યું હશે એટલે રિસાયો હશે કે શું? અલા ભઈ રોકાઇ જા હવે.. તને કોઈ વઢશે નહીં.. પાછો આય મારા વહાલા.. બાપ રે.. આમ ને આમ જ દોડતો રહ્યો તો આ ગાંડિયો પડોસી દેસમાં પહોંચી જસે.. પિંટુને કોઈ રોકો.. હમો ય થાકી ગયા આજે તો.. હાશ બાપા પિંટુડા.. એંહ.. આ તો નોટિસબોર્ડ પર કંઈ લીટા કરે છે.. હમોને વાંચતા આવડે છે પણ આવા ગરબડીયા અક્ષર હમો વાંચવાનું પસંદ કરતા નથી. લે આ તો પાછો ભાગ્યો. વાંહે કૂતરા બી નય પડા હે તો ય કેમ દોડતા હોગા યે પાગલ છોકરા? હાલો પાછા સીસીટીવી ડાળ પર.. ત્યાં પેલી પાર્ટી બહાર પધારી ગઈ હોય તો સારુ.

પિંટુ : ચિટુભાય...ઓ ચિંટુભાયયયયય...મેં લખી આઇવો છે પાટિયે તમે કેહ્યલુ તે પ્રમાણે જ..ચિંટુભાયયયયયય..

ચિંટુ : એ ય ગબલદાશ..રાડો પાડવાનું બંધ કર દિયોર..ઓંય કોય બેરુ નહે. હરખું વંચાય ઇમ લખ્યુ છ? કે તને બોલાવવો પડશે વોંચવા?

બાપજી: હરિ:ૐ .. ક્યા લિખા હે પાટિયે પે બચ્ચા? ભજન લિખા? અનૂપ જી બોત અચ્છે ભજન ગાતે થે..

પિંટુ : ચિંટુભાય .. હું કેવ છો? આ બાપજીને મેં હમણે હમજાવું કે તમે પછી હમજાવહો ?

બાપજી: હરિ: ૐ .. પિંટુ ..મેરે સેર.. તુ જો બોલ રહા હે વો મેરે પલ્લે નહીં પડ રહા.. ધીરે ધીરે બોલ તો શાયદ સમજ મેં આ જાય..

પિંટુ : બસ હોં બાપજી.. તુમેરા ઓર ખાસ તો મેરે આકા કા માન રખતા હું ઇસ લિએ મુંગા મરેલા હું પણ મેં જાની ગયલો છે કે તમે નોટંકી જ છે હારા..

ચિંટુ: પિંટુઉઉ.. તું છોનો રહીશ બાપા? ને બાપજી તમે ય અબ છોને રહો.. મું પછી તમને હમજાઈ દયે.. તેં પાટિયા પર શું લખ્યું ઇમ કહે.

પિંટુ: મેં એમ લખ્યું કે તમે કોરોનુની તકલીફનો એકદમ અક્સીર ઈલાજ આપ્પાના છે એટલે બધા ય આવી રેહજો .

ચિંટુ : બરાબર . ચેટલા વાગે આબ્બાનું એ તો લખ્યું ને? કે ભગો કર્યો છ ?

પિંટુ : ઓ મા.. એ તો લયખું જ ની .. હવે ? આ બાપજીના લીધે જ આવું થિયું બાકી મારું કામ ચોક્કસ જ ઓય.. તમે તો જાનતા જ છે ને?

ચિંટુ : તારો આ જ ત્રાશ છ .. આજ હુંદી એકોય કોમમોં ભલીવાર નહી આયો. કોંક તો ગોટારા કર્યા જ હોય ગબલદાશે. ચ્યોં હુંદી મારા ટેકે ટેકે હેંડીસ લા? મન ખબર છ કે તને ઉપરવારાએ અક્કલ ઓછી આલી છ પણ આલી છ એ તો કોય દારો વાપર.. હાવ કટઇ જઇ લાગે છ..

પિંટુ : સોરી ચિંટુભાઈ. હવે?

ચિંટુ : હવે શું? રાહ જોવાની આપડે .. બીજું શું?

હારા આ બે જણાનું ચસકી ગયું લાગે છે. જે રાક્ષસ સામે વિજય મેળવવા જગત આખું હજુ ફાંફા મારે છે એ કોરોનુની સમસ્યાનો ઉકેલ આ અક્કલમઠો આપશે? વોટેવર, આપણે તો ખેલ જોયા કરવાનો. પિંટુ પેલું ગરબડગોટાળા જેવું ચીતરી આવ્યો છે એ ઉકેલીને કેટલા આવે છે તે જોવાનું. મીનવ્હાઈલ હમો જરા લીંબુનો રસ પી લઈએ. આપણાને કોઈ કંઈ બનાવી નથી આપવાનું એ સત્ય સમજાઈ ગયું છે. એ હા, પાટિયા પર લખેલું બધાને સમજણ પડી લાગે છે. ધાડેધાડા આ તરફ આવી રહ્યા છે. દેખાય છે કોઈ સોશિયલ ડિસ્ટન્સીંગ અહી? મોટાભાગનાએ માસ્ક પણ નથી પહેર્યાં. પોતાને શું સમજતા હશે આ લોકો? આપણાને કંઈ ના થાય વાળી તમારી મેન્ટાલિટી સુધારો બૂડથલો. તમે દેવના દીધેલાં છો?તમને તો માનો કે કંઈ ના થાય પણ તમારા લીધે બીજાને કંઈ થાય તો તેનું શું? કોણ જાણે ક્યારે અક્કલ આવશે. હમણાં પોલીસ આવે તો બધાને ખબર પડી જાય. કોઈક ડાહ્યું નીકળે તો સારુ આ અક્કલમઠાની જમાતમાં..છગનલાલ, તમારી જ જરુર છે આજે .. જે હોય તે.. ચિંટુ કોરોનુનો ઉપાય બતાવે એટલે ગંગાનાહ્યા.

પિંટુ: ભાઈ.. આ બધા તો આવી લાઈગા..

ચિંટુ: હોવે.. મેં જોયું હોં ગબલદાશ .. કોડા નહીં આલ્યા ભગવાને ..

બાપજી: પિંટુ..મેરે સેર.. ક્યા હુઆ?

પિંટુઃ હુ આમ પાંચ પાંચ મિનિટે ક્યા હુવા ક્યા હુવાની રેકોડ વગાડતા ઓહે ને? જરીકવાર જાગો તો ખબર પડે ને .. અહીં કંઈ ક્રિકેટ મેચ ચાલતી છે જે તમને કોમેન્ટ્રી આઈપા કરવાની?

ચિંટુ: પિંટુ.. તું હવે શોંત થઈ જા જોય. તમે બે જો ઓમ જ હોમહોમી ગોરીબાર કરવાના હોવ તો ગોમની શમશ્યા તો બાજુ પર જ રહેસે ને મું તમારી વચ્ચે શમાધાન જ કરાયા કરે.. બાપજી, તમે ય ઘડીક મૂંગા રહો તો સારું. બે હાથ ને ત્રીજું માથું જોડું ભઈસાબ..

બાપજી : હરિ: ૐ ...ચિંટુ , યે તુમ મેરે કો કહે રહે હો? મેરે કો તુમ પર તો કિતની આશાયેં હે મેરે બચ્ચે.. ઔર તુમ હી મુજે એસે બોલોગે?

પિંટુ: જોયું ને ભાઈ? આ નરી નોટંકી છે .. ઈમોસનલ અત્યાચાર કરી કરીને તમને ને મને ગાંડા જેવા કરી મૂકહે હાચુ કેઉં છું મે.

ચિંટુ : પિંટુ બંધ થા દિયોર...આપડી પર્શનલ વાતો આપડે પછે હમજી લઈસુ . ઓમ ગોમ વચ્ચે તમાશો કરવાનું કોમ નહીં. હેંડ તું મારી જમણી બાજુ આઈ જા. બાપજી તમતમારે બેઠે રેના યે ખાટલે પર.. હેઠે રગડ મત જાના નીંદ મેં..હમ શમશ્યા કા શમાધાન કરને જા રહે હે .

બાપજી : હરિ: ૐ ...જાઓ મેરે બાઘડબિલ્લો..ફત્તે કરો.. જય ગિરનારી..માદેવજી સે મે બાત કરતા હું.

ચિંટુ : ગાંવવાલો... જેશા કે તુમ શબ કો પતા હે કે પૂરે વિસ્વ મેં રોગચારા વ્યાપા હે..

પિંટુ: ભાઈ.. ગુજરાતીમાં કહેવ .. આ લોકોને કંઈ ખબર ની પડહે .. હાવ અભણ હારાએ..

ચિંટુ : અલા. મું આ બાપજી ભેગો લમણાં લેવામાં ભુલી જ જ્યો તો.. હારુ થ્યુ ઇયાદ કરાયું તે મનઅ.

પિંટુ: તે એમ હો જીરીકવાર પછી તમે ગુજરાતી પર આવી જ જતે ને વરી.. તમારું હિન્દી મને ની ખબર ઓય એમ બને કે?

ચિંટુ : એક મેલે ને હવડે તો રાત પડે એ પહેલાં તારા દેખાઇ જસે હારા રોંચા.. હા તો વડીલો, ભાઈઓ અને બહેનો..આજે અરજન મીટીંગ બોલાવવાનું કારણ કોરોનુ છ. મું તમને ઇમ પૂછું છું કે તમને માશ્ક પેરવામોં વોંધો હુ છ? ચેટલા બધા વગર માશ્કે જ હેંડ્યા આયા છ .. હવડે જો પોલીશદાદા આઈ જસે તો બધા ય ને જેસીકૃસ્નના જનમસ્થાને હાગમટે જાતરા કરવા લઈ જસે..

ઓ મારા ભગવાન.. આને તો ઉપદેશ આપતા સારું ફાવી ગયું છે હવે. શું કહો છો? વાત જો કે સાચી કરી છે. એ એક મિનિટ.. પોલીસવાનની સાયરન સંભળાઈ તમને? કે હમોને એવો વહેમ ગયો છે? ના ના, સાચે આવી જ છે.. પોલીસને જોયા પછી અહીં એક્કે ય માઈનો લાલ ટકે તો આપણે નામ બદલી નાંખવું. ચાલો.. ભાગંભાગ ચાલુ.. ફિલમના સીન જેવું સર્જાઈ ગયું આ તો..

પોલીસ ૧: એ ય મોટા.... કેમ આ ટોળું કર્યું છે ? કાયદો ખબર નથી ?

પિંટુ: તે મેં એમ પૂછું કે તમેઆવું પૂછીને અમારી પરીક્સા લેવ છો કે તમને હો ખબર નથી એટલે ખરેખર પૂછતા છે?

પોલીસ ૨ : એ ય ચરબીની ભરેલી.. આ એક જ લાકડી પડશે ને તો ભોંયભેગો થઈ જઈશ. ને એ ય..પણે કોણ સૂતું છે? કોઈ માંદું છે ? ડોક્ટરને બોલાવ્યા? શું કહે છે ?

ચિંટુ : ના ના.. કોય મોંદુ નહી. શંતમારાજ છ.. અમારા બાપજી ..બારગામથી આયા છ ..થોડા દિવશ રેશે ને પછી હેંડ્યા જશે. પેલું કે ‘છ ને કે શાધુ તો ચલતા ભલા.. બાપજી..ઓ બાપજી.. આ પોલીશભઈને જરા મોંઢુ દેખાડો તો..

બાપજી: કોન? પોલીસ?

પિંટુ: લે , આ તો કૂતરુ પછાડી પઇડું ઓય એમ ભાઈગા .. કાં ના કાં પોંહચી ગીયા જરાકમાં તો.. ભાગવાનું હુ કામ છે જે? ચિંટુભાઈ કંઈ ખબર છે કે તમને?

પોલીસ ૧ : એ ય ..મોટા, હાલો તમે બે ય પોલીસચોકી ..

પિંટુ: પણ અમે હુ કઇરું છે જે?

ચિંટુ : ચ્યમ ? મારે શમશ્યાનું શોલ્યુશન પોલીસચોકીએ જમા આલવાનું છ?

પોલીસ ૨: છાનામાના ગાડીમાં બેહો બેય જણ..

હેં? આ શું થયું? પોલીસ કેમ આ બે ને પકડી ગઈ? ને બાપજી ભાગ્યા કેમ? હમો જઈએ છીએ પોલીસવાનની સાથે.. તમે ય જમવાનું પરવારતા આવો.. પછી વાત.. ફૂરરર..ફૂરરરર..

ભરચક ટ્રાફિકમાં સ્વાતિ પોતાની બાઇક સાચવતી, વાહનો વચ્ચેથી રસ્તો કરતી જઈ રહી હતી.  ટ્રાફિક એટલો હતો કે બાઇકને પણ નીકળવા જગ્યા નહોતી મળી રહી. હેલ્મેટ, માસ્ક ને ઉપરથી અસહ્ય ગરમી સ્વાતિને અતિશય અકળાવી રહ્યાં હતાં. ઉપરથી આજે શાળા માટે નીકળતી વખતે ઘરમાં થોડીક કટકટ થઈ હતી એનો પણ ગુસ્સો હતો. સિગ્નલ ખૂલવાની રાહ જોતી સ્વાતિની નજર આગળની બાઇક પર પડી. એક સુંદર સ્ત્રી પોતાના ખોળામાં ચારપાંચ વર્ષની એક બાળકી સાથે બેઠી હતી. કદાચ એ એની દીકરી હતી. એક તો ભરચક ટ્રાફિકનું પ્રદુષણ અને તાપ! એ  સ્ત્રીએ બાળકીને  ઓઢણી એવી રીતે ઓઢાડી હતી કે માત્ર એની આંખો જ દેખાઈ રહી હતી. એ વારંવાર સરકી જતી હતી અને પેલી સ્ત્રી એ ફરીફરી ઠીક કરી રહી હતી.

છોકરી માની જેમ અત્યંત સુંદર હતી, પરાણે મીઠડી લાગે એવી. સ્વાતિ એને જ જોઈ રહી છે એ કદાચ એ ટબુડીને સમજાઈ રહ્યું હતું. એ પણ સ્વાતિને જોઈ રહી હતી. અચાનક એણે મીઠું સ્માઇલ આપ્યું. જોકે ચહેરા પર ઓઢણી હતી, પરંતુ એનું સ્માઇલ એની આંખોમાંથી છલકાઈને સ્વાતિ સુધી પહોંચ્યું. સ્વાતિએ પણ એને માસ્કની પાછળથી સ્માઇલ આપ્યું અને બે વખત પાંપણ પટપટાવી. છોકરીએ પણ સેમ ટુ સેમ રિસ્પોન્સ આપ્યો.  સ્વાતિએ આઇબ્રોઝ ઉંચી કરીને  ઈશારો કર્યો. સામે એણે પણ ઈશારામાં એવું જ કશું કહ્યું. એ છોકરી ગણતરીની પળોમાં સ્વાતિ સાથે આંખોઆંખોમાં વાત કરવા લાગી હતી. એની માએ આ જોયું. એણે પણ સ્વાતિને સરસ મજાનું સ્માઇલ આપ્યું. આ બધું અડધી પોણી મિનિટ માંડ આ ચાલ્યું હશે અને સિગ્નલ ખૂલ્યું. એમની બાઇક આગળ વધી. છોકરીએ જતાંજતાં દુપટ્ટામાંથી હાથ બહાર કાઢ્યો અને  ટાટા કર્યું. સ્વાતિનું મન પ્રસન્ન થઈ ગયું. એ અડધીપોણી મિનિટમાં જે ઘટ્યું તે પછી આખા દિવસનો સ્ટ્રેસ ગાયબ થઈ ગયો.

અચાનક સ્વાતિને આજની સવાર યાદ આવી. ગઈકાલે પેપર્સ ચકાસતાં ચકાસતાં ઊંઘવામાં ખાસ્સું એવું મોડું થઈ ગયેલું.  સવારના અલાર્મ ક્યારે વાગ્યો એ જ ખબર ન પડી. ત્રણ જણાનું ટિફિન અને ઘરનું અન્ય કામકાજ પતાવી એણે શાળાએ ભાગવાનું હતું. એણે ઝપાટાભેર કામ પતાવવા માંડ્યું. દીકરાના ટીફીનની રોટલી થઈ ગઈ એટલે એણે ટિફિન લઈ જવા રસોડામાંથી બૂમ પાડી. દીકરો હાથમાં દૂધનો ગ્લાસ લઈને દોડ્યો. અને... ક્યાંક વચ્ચે એને ઠેસ લાગી અને ગ્લાસ પડી ગયો. એક તો આજે ઘણું મોડું થઈ ગયું હતું અને ઊપરથી આ વધારાનું કામ આવી પડ્યું.  સ્વાતિએ રસોડામાંથી જ દીકરા પર બૂમો પાડવાનું ચાલુ કરી દીધું. "ઢોળી નાખ્યું ને? કેટલી વખત કહ્યું છે કે દૂધ પૂરું થાય ત્યાર બાદ જ  ડાઇનિંગ ટેબલ પરથી ઊઠવાનું.  કપડાં ખરાબ થયાં છે કે નહીં? નહિ તો એક  કામ વધુ! હવે આ સાફ કરવામાં. સ્કુલબસ જતી રહેશે તો વળી મૂકવા જવું પડશે. આજે તો દિવસ જ ખરાબ ઉગ્યો છે” વગેરેવગેરે બડબડતાં સ્વાતિ રસોડામાંથી બહાર આવી. એણે પતિ પર પણ બેચાર તીર સાધ્યા. પણ બહાર આવીને જોયું તો દીકરો ઑલરેડી પોતું લઈ આવેલો અને પતિએ ઑલરેડી ઢોળાયેલું દૂધ લૂછી નાખ્યું હતું.  એના કપડાં ખરાબ થયાં નહોતાં. ગ્લાસમાં માત્ર એકાદ ઘૂંટડો દૂધ હતું એટલું જ ઢોળાયું હતું. આટલી નાનકડી વાતમાં આટલી બધી વઢ પડી તેથી દીકરાનું મોઢું લેવાઈ ગયું હતું અને વગર વાંકે એનેય આંટામાં લીધો હતો એટલે પતિનું મોઢું ચઢી ગયું હતું. આ પળોજણમાં શાળાની બસ છૂટી ગઈ હતી. સ્વાતિએ દીકરાને મૂકવા જવું પડ્યું  એટલે એય ધુંધવાયેલી હતી. અત્યારે આ ઘડીએ  એને એ ઘટના યાદ આવી. પેલી સુંદર હસમુખી છોકરીના સ્થાને પોતાના દીકરાનો લેવાઈ ગયેલો ચહેરો યાદ આવ્યો અને એના મગજમાં વિચારોનું ધમાસાણ ચાલ્યું.

ક્યારેક કેવું થાય ને કે આપણે પારકાંને આનંદ આપતાં જઈને અને બે ઘડી આપણે પોતે પણ આનંદ અનુભવીએ. કોઈના મુખ પર સ્માઇલ લઈ આવવી સહેલી નથી અને એ કામ આપણે કર્યું એ બાબતે ગર્વની લાગણી પણ અનુભવીએ. પરંતુ રોજબરોજના જીવનમાં આપણી તદ્દન નજદીકની વ્યક્તિઓને દુઃખ પહોંચાડીને અજાણતા જ  એમને કેટલો અન્યાય કરી બેસીએ છીએ.

સ્વાતિએ ગાડી બાજુમાં લીધી અને પતિને ફોન જોડ્યો. દીકરાએ ઉપાડ્યો. સ્વાતિએ એને પોતે ટ્રાફિકમાં ફસાઈ છે અને લગભગ અડધા કલાકમાં ઘરે પહોંચી જશે એમ કહ્યું. એ હોમવર્ક કરી રહ્યો હતો અને ઉત્સાહથી બોલ્યો,' મમ્મી તું મને હોમવર્ક કરાવીશને આવીને? આજે એક નિબંધ લખવાનો છે.'  એના અવાજમાં સવારની નારાજગી જરાય નહોતી. બાળકો કેટલા નિખાલસ હોય છે. તેઓ કોઈ પણ બાબતે કે કોઈની પણ સાથે વધુ સમય નારાજ રહી શકતા નથી. માફ કરી દેવા જેવો ગુણ એમને સાવ સહજ હોય છે જ્યારે આપણે મોટેરાં કેટલી બધી ગ્રંથીઓ બાંધીને બેસી જતાં હોઈએ!

સ્વાતિ ઘરે આવી.  દીકરો તો સહજ રીતે સવારની વાત  ભૂલી ગયો હતો પણ પતિના ચહેરા પર એનો ઓછાયો હજુ હતો. એ પણ 'મોટો' હતોને! સ્વાતિએ બન્નેને સોરી કહ્યું. બન્ને હસી પડ્યા. એના મન પરનો ભાર પણ ઉતરી ગયો.

***     ***     ***     ***     ***     

બાળકો સહજતાથી બધું ભૂલી જતાં હોય છે. માફ કરી દેતાં હોય છે. પરંતુ  જેમ જેમ આપણે મોટા થતાં જઈએ તેમતેમ આ સહજતા અને માફી આપવાની ભાવના પાછળ છૂટી જતી હોય અને 'ઇગો' ડેવલપ થતો જાય છે. જો સામેવાળાની નાનીમોટી ભૂલ હોય તો માફ કરી દેવી અને જો આપણી હોય તો માફી માંગી લેવાની ભાવના કમસેકમ અંગત સંબંધોમાં તો હોવી જ જોઈએ.

ઇગો ખોટો આત્મવિશ્વાસ છે, ભ્રમ છે અને ભ્રમ ક્યારેય સત્ય હોઈ શકે નહીં. એ કશું સ્પષ્ટ રીતે જોવા જ નથી દેતો.  એ આપણી આંખોમાં પડી ગયેલી ધૂળ છે. એ ધૂળ ક્લિયર કર્યા સિવાય આપણે કશું જ ક્લિયરલી જોઈ શકવાના નથી. એટલે જ દુનિયાને જોવા આંખોમાંની ધૂળ સાફ કરવી જરૂરી છે. જીવનને થોડુંક વધુ સુંદર બનાવવાની ચાવી આ જ છે. બરાબર?

મિયાઉં :

વધતી ઉંમરની પોતાની અંગત કઠણાઈ હોય છે.

કોઈક અજાણ્યા પ્રદેશમાં ભટકતાં ભટકતાં વચ્ચે ચાર રસ્તા આવે ત્યારે તમે શું કરો?  એ ચાર રસ્તા પર લાગેલા બોર્ડમાં કયો રસ્તો ક્યાં જાય છે એનું વ્યવસ્થિત રીતે દિશાસૂચન કરેલું છે. કેટલા કિલોમીટર થાય, ત્યાં પહોંચતા કેટલા કલાક થશે, એ બધું વાંચી, તપાસી તમે ફરી માર્ગસ્થ થશો. જો એ બોર્ડની ભાષા અજાણી હશે તો કોઈ રાહદારીને રોકીને એની પાસેથી રસ્તો સમજી લેશો. બરાબર? આજકાલ ગુગલ મેપ પણ ઉપલબ્ધ છે. જો મોબાઇલમાં રેન્જ હોય તો એનો ઉપયોગ કરી શકાય અને જો ન હોય તો ફરી કોઈક રાહદારીને રોકીને એને પૂછવાનું ઓપ્શન તો ખુલ્લું છે જ. પણ જ્યારે તમે ગૂગલનો ઊપયોગ કરતા હોવ ને એ જ્યારે તમને ઘણા બધા વિકલ્પો એક સાથે આપે ત્યારે સોલ્યુશન મળવાને બદલે સામે વધુ કોયડા ઉત્ત્પન થાય  છે. તમે માંડ એમાંથી એકાદ ઉચિત રસ્તો અપનાવો અને આગળ વધો ને ફરી પાંચેક મિનિટ રહીને ગુગલ તમને વધુ એક વિકલ્પ આપીને કહે કે એ વિકલ્પ તમારી દસેક મિનિટ બચાવી શકશે, તમારે એ રસ્તો લેવો છે કે નહીં એ પૂછશે. ત્યારે આવે વખતે તમારે ત્વરિત નિર્ણય લેવાનો હોય છે. 

જીવનમાર્ગે ચાલતી વખતે પણ આવું જ થતું હોય છે નહીં? દરેક પડાવે સામા ચાર રસ્તા ક્ષણભર ભેગા થાય, તમે દિશા સૂચન મળે તે માટે બોર્ડ શોધવા ફાંફા મારો. વિવિધ પડાવે તમારી પાસે વિવિધ વિકલ્પો ઉપલબ્ધ થતાં હોય છે અને તમારે તેમાંથી એક પસંદ કરવાનો હોય છે. કઈ શાળા, કયો અભ્યાસક્રમ, કઈ કારકિર્દી, કેવો જીવનસાથી? સાચાખોટાં નિર્ણયો લેવાતા રહે છે અને રસ્તો કપાતો રહે છે. સાચું પૂછો તો આપણી પાસે ગુગલ મેપ્સ જેવો વિકલ્પ ક્યારેય હોતો નથી.  ને સમજો જો કોઈ તમારી પસે હોય પણ, પરંતું ઘણી વખત તેઓ નોન રેન્જ મોબાઇલની જેમ અનરીચેબલ હોય ત્યારે એવા સમયમાં નિર્ણય તમારે જાતે જ લેવો પડે છે.

ક્યારેય જંગલોમાંથી પસાર થવાનો અનુભવ લીધો છે? ધારોકે તમે  અટવાઈ ગયા છો. ત્યાં ને ત્યાં જ ગોળ ગોળ ફરે રાખો છો.  બહાર નીકળવાનો માર્ગ જડતો નથી. શું કરવું ને શું ન કરવું એ સમજાઈ  નથી રહ્યું. ત્યારે તમે શું કરો? શું કરવું જોઈએ? કોઈક ઊંચી ટેકરી કે ડુંગર પર ચડીને ચારેકોર નજર ફેરવીને કોઈ જાણીતી દિશા દેખાય છે કે નહીં એ તપાસીએ. જાણીતી દિશા ન દેખાય તો એટલિસ્ટ નજીકમાં ક્યાંક કોઈ વસતીનો અણસાર દેખાય છે કે નહીં એ ચકાસીએ. જીવનમાં પણ માર્ગ ચૂકાઈ જવા જેવું થાય ત્યારે આવું જ કશુંક કરવું પડે છે. મનની શક્તિને કામે લગાડી એ ઊંચાઈએ પહોંચવાનું છે કે જ્યાંથી બધું સ્પષ્ટ દેખાય.

એક કિસ્સો યાદ આવે છે. અમે એક જાણીતી જગ્યાએ વારંવાર બાય રોડ ફરવા જઇએ. એ જગ્યાએ પહોંચવાના બે રસ્તા હતાં. એક રસ્તો ખૂબ જ રમણીય પણ થોડુંક ફરીને જવું પડે. બીજો ટુંકો. એ રસ્તે જઈએ તો  લગભગ વીસથી પચ્ચીસ  મિનિટ જેટલો સમય બચે. અમે કાયમ પેલો લાંબો  રસ્તો જ પસંદ કરીએ. ત્યાંથી નીકળનારા લોકો અત્યંત ઓછા હોવાને કારણે ક્યારેય ટ્રાફિક ન નડે. પ્રદુષણ પણ જરાય નહીં.  રસ્તાની બન્ને તરફ આંખોને ઠંડક આપે એવા ઘટાદાર વૃક્ષો અને તાજી સ્વચ્છ હવા. એ દિશામાં જતાં પંચાણું ટકા પ્રવાસીઓ પેલો ટુંકો રસ્તો પસંદ કરતાં. કેટલાક સમય બચાવવા માટે એ રસ્તો લેતાં. કેટલાક  આજુબાજુ જંગલ અને પ્રમાણમાં ઓછી આવનજાવનવાળો રસ્તો લેવો એટલે નક્કામી સંભવિત આફત વહોરવી, એવું વિચારીને ટુંકો રસ્તો અપનાવતાં. કેટલાક બહુમતિને અનુસરનારા હોય. બહુમતિ એ રસ્તે જાય છે તો આપણે પણ એ જ રસ્તે જવું એવું.  લોકો જીવન પણ આ જ રીતે જીવતાં હોય છે. કોઈ  શોર્ટકટવાળા રસ્તા લેવાનું પસંદ કરે તો કોઈ અન્યોને અનુસરવાનો પ્રમાણમાં સરળ રસ્તો. કેટલાં લોકો મનોગમ્ય રીતે જીવતાં હશે? આવા કહેવાતા સલામત અને આરામદાયક જીવનના નામે ભીડના ભાગ બનીને નક્કી કરેલાં ચોકઠાંઓમાં જીવાયેલું આયુષ્ય જ્યારે પૂરૂં થવાના આરે હોય ત્યારે સમજાય કે ખરેખરું જીવવાનું તો ચુકાઈ ગયું છે. ત્યારે પછી રિક્ત હથેળીઓમાં અફસોસ સિવાય કશું જ બાકી રહેતું નથી. કેટલીય વાર ઘણી કીંમતી તકો  સામેથી આવીને જતી રહે છે કારણકે આપણામાં થોડુંક જોખમ ઉઠાવીને નિર્ણય લેવાની  ક્ષમતાનો તદ્દન અભાવ હોય છે. 

ક્રાંઉ છો બધા? હમો તો ટનાટન છીએ. એ ય ને મોજ કરીએ છીએ હાથીગઢમાં.. કાચુંકોરું ખાઈએ છીએ ને વજન મેઇનટેઇન કરીએ છીએ. અઠવાડિયે એક દિવસ ચીટ-ડે રાખીએ. જે ખાવું હોય એ ખાવાનું એમાં. પીઝા,પેપ્સી, તળેલું,  તીખું બધું ય. કોઈવાર બે દિવસ પણ ચીટ-ડે થઈ જાય હોં. પણ પછી સાલી એવી ગિલ્ટ આવે ને.. એટલે પછી એક દિવસ નક્કોરડો ઉપવાસ ખેંચી કાઢીએ. નક્કોરડો એટલે સાવ કંઈ જ નહીં. પાણી જ પીવાનું. તમારી જેમ દર અર્ધા કલાકે ફરાર ને મોરો ફરાર, ફરારી લોટના પાતરા ને ઢોંસા ને એવું બધું ઝાપટીએ નહીં. આખો દિવસ ખાવામાં કાઢો ને પાછા એમ કહો કે અમારે આજે ઉપ્પાસ છે એટલે ખાસ ખાધું નથી તો સહેજ અશક્તિ લાગે છે. બાપરે.. આટલું બધું બકાસુરની જેમ ખાધા પછી ય એમ કહો કે ખાસ ખાધું નથી..પછી વજન ક્યાં જઈને અટકે? જાતે કોઈ કંટ્રોલ ન થાય એટલે ભરો તિજોરી રુજુતા દિવેકરોની..આ ખાવ ને પેલું બંધ કરો..ક્રેશ ડાયેટિંગ  ને કીટો કે લીટો ડાયેટિંગ કે એવું જ કંઈક નામ છે ને.. જે ખાવ એ મર્યાદામાં રહીને ખાવ તો આવું કશું ય કરવાનો વારો ન આવે. થાળીમાં જે પીરસાય એ ભૂખ કરતા થોડું ઓછું જ ખાવ તો કંઈ થાય નહીં. એ બધી મળતાની મસ્તી છે પણ ના, તમને તો કહેવાય નહીં ને.. તિસમારખાં તમે તો.... હુહહ.. જવા દો. માણસજાતને સમજાવવી અઘરી છે. એના કરતાં આપણે ચિંટુમહારાજ ને પિંટુમહારાજના કારસ્તાન જ જોઈએ. હમોએ પેલું શોલેવાળું કરી જોયું છે તે જાણશો. સળી ઉડાડી તો સીધી નીચે જઈને પડી. ડાબે ય ન ગઈ ને જમણે ય ન ગઈ. લો. બીજીવાર પણ ઉડાડી તો ય એવું જ થયું એટલે છેવટે હમો અહીં જ ટીંગાઈ રહ્યા છીએ. સોચના ક્યા જો ભી હોગા વો દેખા જાયેગા. ઓહો.. ગામમાંથી પબ્લિક આવતી દેખાય છે. હાશ.. સારુ થયું હમોએ અહીં રાહ જોઈ. નહીં તો અહીં કંઈક ખેલ પડી જાત ને હમો જોવાના રહી જતે.

છગન: ચિંટુ..એ..ય ચિંટુ..

પિંટુ: ચલ એ ય છગનિયા.. ચિંટુમારાજ કેતા હું જોર પડતું છે? બાપજી મારાજ હો અવે તો એમને ચિંટુમારાજ કેતા છે. એમનું જોયને તો કંઈ હીખ હારા ..

છગન: પિંટુડા એક અડબોથ પડસે ને હવડે તો રાત પડે એ પહેલાં જ તારામંડળ દેખાવા માંડસે.

પિંટુ: આને હાની આટલી બધી ચરબી છે તે જ હમજ નથી પડતી.. માદેવજી અને બાપજીની ડાયરેક કૃપાથી હવે ચિંટુમારાજ એકદમ જાનકાર થઈ ગયેલા છે. જોયેલું કે ની ગવરી ગાય કેવી હોધી કાઢેલી અહીં બેઠા બેઠા જ?

ચિંટુ: ભઈ પિંટુ, તું જરાક ટાઢો પડ જોય..આમ વાતેવાતે બોઇલર ફાટે તે શેજ્જે હારો નહીં લાગતો. જીવનમોં શમતા ના હોય તો જીવન ખાડે જ્યુ તારુ..બાપજીએ શીખડાયેલું ને આપડાને કે મગજ શોંત રાખવાનું. કોઈ ગુશ્શો કર ને હોમો તું ય ગુશ્શો કર તો તારામોં ન ઈનોમોં શું ફેર ર્યો કહે જોય?

પિંટુ: પણ એ છગનો જેમ ફાવે તેમ કેહ તે તો કોઈ કાળે ની ચલાવી લેવા મેં..

બાપજી: હરિ ૐ..પિંટુ..મેરે સેર.. દિમાગ ઠંડા રખને સે હર સમસ્યા કા હલ મિલતા હૈ. બતા, ક્યા સમસ્યા હૈ?

પિંટુ: યે છગન હી જાત્તે પોત્તે એક સમસ્યા હે એમ કેઉં. જાં જાય તાં હારો કંઈક મુસ્કેલી લેઈને જ જાય.

છગન: તું ચુપ રહેવાનું શું લેસે પિંટુડા? બાપજી, આને સમજાવી દેજો.

ચિંટુ: એના બદલે મું તારી માફી માંગુ, બશ? બોલ, શું કોમ છ?

છગન: હું શું કહું છું

પિંટુ: આઈવો તારનો હાંગડહુંગડ કઇરા કરે પણ કેહ ની તાં હુધી કેમની ખબર પડે?

ચિંટુ: પિંટુ બેટા.. ચૂપ રહે જોય..નહેં તો મું જ તને એક અડબોથ મારે હવે..બોલ છગન..

છગન : ચિંટુ.. આપણા હાથીગઢમાં કોરોનુ હજ્જુ સુધી તો આવ્યો નથી પણ બધાએ રસી તો લેવી જ જોઇએ. મેં મારા મોબાઈલમાં સમાચાર આવે છે એમાં કોણે કોણે રસી લેવી પડશે એ વાંચેલું. એ સૂચનાપત્ર મુજબ બધાએ તો નથી લેવાની પણ જેને લેવાની થાય છે એવા ગામવાળાઓ રસી લેવાની ના પાડે છે. હવે તું જ સમજાવ. હું તો થાક્યો સમજાવી સમજાવી ને.

બાપજી: ક્યા હૂવા?

છગન: બાપજી..સો રહે થે ક્યા? મેંને સોચા કે આંખ બંધ હે પર સુન તો રહે હોંગે. ગઈ ભેંસ પાની મેં..

પિંટુ: લે, તું ભેંસ લી આવેલો? મેં તો કંઈ ની જોયેલું તારી હાથે. એકલો જ આવેલો ને? ને એ ય સ્લોબુધ્ધિ..તલાવડી તો પેલી મેર છે તો તારી ભેંસ તે બાજુ જતી કોઈએ જોઈ ની? મને લાગતું છે કે જોઈ તો ઓહે જ પણ તું બધે હારો લાકડા લડાવતો જ ફરે એટલે તારી મદદ કોણ કરે? લડાકુ મરઘી કેથેની..

છગન: પિંટુઉઉઉ..

પિંટુ: ધીમે બોલ જીરીક.. હજુ મારા કાનપુરમાં હડતાલ નથી થઈ ગયલી છે. હંભરાતું છે. પડી કે હમજ? પણ આમ મારા કાનમાં ચિલ્લંચિલ્લી કરહે તો હો ટકા હડતાલ થઈ જહે આજે.

બાપજી: હરિ ૐ...ક્યા હુવા?

ચિંટુ: કોંય નહેં થ્યુ. શુ દર પોંચમી મિલિટે ક્યા હુવા ક્યા હુવા ના જાપ જપો છો? છગનો ને પિંટુ બાઝશે આજે ઇમ લાગ છ. છગન કી શમશ્યા ઓર ચિંતા શચ્ચી હૈ પર પિંટુ શમજતા નઈ હે ઓર ઢાંપલા હો રહા હે. જાગો અબ હેંડો.

બે યાર આ લોકો શું કરી રહ્યા છે. ને છગન ને પિંટુ એક દિવસ નક્કી ઝગડશે. લખી રાખો. ચિંટુ મારો બેટો જબરો મોટોભા થાય છે. ને બાપજી આજે ઉંઘ્યા જ કરે છે. ગામવાળા રસી લેવા તૈયાર નથી ને છગનલાલા એમ માને છે કે ચિંટુ ગામવાળાને સમજાવી શકશે. ચિંટુની નેતાગીરી એણે અંદરખાને સ્વીકારી લીધી લાગે છે. બાકી આમ ચિંટુની મદદ માગે એવો નમ્ર નથી. હમો એવું જોઈ રહ્યા છીએ કે ચિંટુની નેતાગીરી ભલે સ્વીકારી લીધી પણ પિંટુને છગનલાલ પોતાનાથી હોશિયાર માની જ નહીં શકે. એને ને પિંટુને બારમો ચંદ્રમા રહેશે જ.

બાપજી: હરિ ૐ.. ના ના ચિંટુમારાજ, મેં સબ સુન રહા હું. જરા માદેવજી મિલ ગયે થે તો ઉન સે સલાહ મશવરા કર રહા થા કે હાથીગઢ પર ઉનકી કિરપા હંમેસા કેસે બની રહે.

ચિંટુ: હા તો માદેવજી શે પૂછો ને કે ગામવાલો કો કેશે શમજાયે રશી લેને કે લિએ..

બાપજી: હરિ ૐ.. હાં બચ્ચા હમ ને બાત કી માદેવજી સે..ઓર ભોલેનાથને બોલા કે ચિંટુમારાજ હે તો તુમ કો ચિંતા કરને કી જરુરત નહીં હે. બસ ઇતના બતાયા ઓર ફિર ભોલેનાથ ગાયબ હો ગયે.

ચિંટુ: હાયહાય..એશા કહા ? શચ મેં? ઓ મેરે ભોલે..તુમને મુજે કેશી મુશીબત મેં મેક દિયા..

શું લાગે છે ? ચિંટુલાલ શું કરશે ? ગામવાળા રસી લેવા તૈયાર થશે? સેવમમરાનો ફાકો મારી આવું એક..જતા નહીં હોં..

ફૂરરર.. ફૂરરર..

આપણે અત્યાર સુધીમાં ત્રણ દોષ પ્રકૃતિ જોઈ અને એ પ્રકૃતિવાળા લોકોના લક્ષણો જોયા. હવે ત્રણેય મુખ્ય પ્રકૃતિના મનોવૈજ્ઞાનિક અને સ્વભાવગત આયામો જોઈએ. આ સમજણ અને જાણકારી જે-તે પ્રકૃતિના લોકોને વ્યાવહારિક જીવન અને દૈનિક ક્રિયાકલાપોમાં એક અવેરનેસ-સ્વયં જાગરુકતા સાથે જીવવામાં કામ આવશે. અને દરેક પ્રકૃતિના લોકો માટે શું લાભકારક છે એ પણ છેલ્લે જોઈશું.

હારી હમોને કેમ ગડ ન બેઠી કે ગવરી ગાય વિશે ચિંટુલાલને કેવી રીતે ખબર પડી?  એક્ચ્યુઅલી સ્પિકીંગ, આ ગામમાં રહીને હમોની મતિ સ્લો થવા માંડી છે. મૂળ કારણ છે ખોરાક. ખાવાનું બહુ બેક્કાર મળે છે અહીં. અમારા દાદા તો એમ કહેતાં કે ગામમાં તો એમણે ચોક્ખા ઘીમાં બનાવેલા લાડવા ને હાઈક્લાસ સિંગતેલમાં તળેલી સુંવાળી પુરી રીતસર ઝાપટી જ છે. એટલે જ્યારે હમો એન્ટિલિયાથી હાથીગઢ ગામમાં શિફ્ટ  થવાનો વિચાર કર્યો ત્યારે દાદાની વાતો યાદ કરીને સુંવાળી પુરી, લાડુ ને બીજા મિષ્ટાન્ન પકવાનનાં એટલાં સપનાં જોયેલાં ને વાત જ જવા દો. એકે ય રાત સપનાં વિનાની નહોતી બોલો. એનીવેય્ઝ, ચિંટુલાલ આણિ મંડળીની વાત સાંભળીએ તો જ ખબર પડશે. બાપજીએ કંઈ જંતરમંતર શીખવાડ્યા હોય તો નવાઇ નહીં. પાછા પેલી જાદૂઈ ઓરડી ભેગા થઇ ગયાં છે. મારે ય સુખડી ખાવી છે. માળા શું ચક્કર ચલાવે છે ભગવાનજાણે. ખબર નહીં ક્યારે આવશે બહાર..એ હા..સંભારતાવેંત જ પાર્ટી બહાર આવી. પાર્ટી પરથી યાદ આવ્યું.. યે હમારા હાથીગઢ હે.. યે હમ હે ઔર યહાં પાવરી હો રી હૈ.. ફૂરરર..

પિંટુ: તે હેં ચિંટુભાઈ, મેં હુ પૂછતો છે કે તમે કેવી રીતે જાન્યુ કે ગવરી ગાય કાં છે ? જોતિસ જોતા છે કે ? મારી કૂંડળી હો જોઈ આપજો એકુ દહાડે..

બાપજી: હરિ ૐ..બાત તો પતે કી પૂછી હે પિંટુને..તુમ કો કેસે પતા ચલા ગૈયા કે બારે મેં?

ચિંટુ: દિયોર પિંટુ, જા દોડતો જઈને ચંપા ટી શ્ટોલેથીન હરખી ખોંડવારી તૈણ ચ્હા લેતો આય. પૈશા મારા ખાતામોં લખાઈ દેજે. ને એં..એને પૂશજે કે કોય શ્કીમ છ ચ્હામોં રોજ તારે ત્યોંથી ચ્હા મંગાઈએ છીએ તો કોય દારો એમ નહીં થતું કે હેંડો મોપતની ચ્હા પીવડાઇએ ને પુન કમઈએ..

પિંટુ: તે જ ને ભગવાન. કંજુસ કેથેનો.

બાપજી:  બચ્ચો યે સબ તુમ ક્યા બોલ રહે હો જ્યાદા સમજ મેં નહીં આતા પર થોડાબોત સમજ લેતા હું..

ચિંટુ: કોંય કોમ નહે તમારે બધુ હમજીને.. જગત આખા સે જ્યાદા તુમ શમજતે હો..

ઓ મારા ભગવાન આ લોકોએ પાછું ચાલુ કર્યું ભળતું સળતું બોલવાનું. માંડમાંડ સમજાય છે. તમને સમજાય તો હમોને સમજાવજો. જોઈએ શું થાય છે તે. એક મિલિટ.. આ પિંટુ ચ્હા લેવા ગયો છે તો ત્યાં ય એ અહીં બોલતો હતો એવું જ હુ છે જાન્યું છે ને એવું જ બોલતો હશે ? તો પેલા ચ્હાવાળાને સમજ પડતી હશે? કે હારાઓ નૌટંકી કરે છે? જે હોય તે, આ તો ચ્હા લઈને આવી ય ગયો. તૈયાર ચ્હા બઝાડી લાગે છે ચંપા ટી સ્ટોલવાળાએ..

પિંટુ: યે લેવ મારાજ.. ગરમાગરમ ચ્હા લગાવો.

બાપજી: વાહ વાહ મેરે સેર.. તુમ તો એકદમ ફૂરતીલે હો ગયે હો. અભી અભી ગયે થે ઔર પલક ઝપકતે તો આ બી ગયે. 

પિંટુ: ચિંટુસર, અબ તુમ યે બતાવ કે તુમને વો ગવરી કો કેસે ઢૂંઢા?

ચિંટુ: અરે કુછ નઈ, યાદ હે વો હમ સામ કો આ રેલે થે ને ઓર મુજે અપના પુરાના ભઇબંધ મિલ ગયા થા તો હેંડતે હેંડતે મેં પીછુ રે ગયા થા. તુમ તો પીછે કુતરે પડે હો એશે દોટ મેલી થી .

પિંટુ: અવે વાતમાં મોણ નાંઈખા વિના કહેવની હીધેહીધુ.

ચિંટુ: ભઈશાબ તુમકો બોત ઉતાવળ હે શબ જોનને કી. શોંતિ રખ્ખો. તો હુવા યું કે મેં ચંપા ટી શ્ટોલ કે પાશ પહોંચનેવાલા થા તબ મેંને ગલેમેં નયેનક્કોર રંગીન ફૂમતેવારી ગાય કો ડાફેરિયા મારતે દેખા ઓર ઉશકે હાવભાવ શે મેં શમજ ગયા કે યે ગાય ભૂલી પડી હે. તો મેં ને તો ફટ્ શે ઉસકો ઝાલ લિયા ઓર ચંપા ટી શ્ટોલ કે પાશ વો ખંબા હે ને વહાં બાંધ દિયા. શ્ટોલ મેં ભગવાન કે ગોખલે સે કંકુ લિયા ,પોણી છોંટકે ભેના કિયા ઓર કપારે મસ્ત મઝાની ટીલી કરી મેલી. ને નાથુકાકા કો બોલા કે યે મેરી ટીલડી કો ઈધર બોંધતા હું. બાદ મેં લે જાઊંગા. ને પછે યહાં આઈ જ્યો. પછે કી શ્ટોરી તો શબ જોનતે હે.

બાપજી: ચિંટુ..મેરે બચ્ચે, તુમ તો એકદમ હુસિયાર હો ગયે હો ઇતને દિનોં મેં. બોત આગે જાઓગે એસા દેખ રહા હું મેં.

પિંટુ: હા બાપજી, મેં હો હે ના ચિંટુભાઈ કે સાથ? મેરે બિના તો ચિંટુભાઈ કેથે જાતે ની હે.. હેં ને વડીલ?

ચિંટુ: હા હોં.. યે પિંટુ તો મેરા શાયા હે શાયા. એશા શાયા કે અંધેરે મેં બી શાથ શાથ રેતા હે.

બાપજી: તુમારી દોસ્તી દેખ કે મેરે કો એક ફિલ્મ યાદ આ ગયી. એસી હી દોસ્તી થી દોનોં મેં.. ફિલમ કા નામ યાદ નહીં હે અબ તો..પૂર્વાશ્રમ મેં દેખી થી.

પિંટુ: લગે રહો મુન્નાભાઈ ઓહે. એમાં હો બે દોસ્તાર છે.

ચિંટુ: ટણપા, બાપજી પૂર્વાસ્રમ કહે છ હમજણ નહે પડતી? પૂર્વાસ્રમ એટલે એ બાવાજી થયા એ પહેલાં જોયેલી ઇમ કહે છ. તારી મુન્નાભઈ તો હવડે જ આયેલી.

પિંટુ: તે જો ઓય તે.. આપડે હું જે? એ ચિંટુભઈ, ચાલોની આપડે હો પિચ્ચર જોવા જીએ એકુ..

બાપજી: કોઈ ભગવાન યા માતાઝી કી ફિલમ હો તો મેં ભી આઉંગા સાથ મેં..

ચિંટુ: પિંટુમારાજ..અબી યે કોરોનુ કે ટેમ મેં તુમ કો ફિલીમ દેખને કા ધખારા હે? યે શરકાર, ટીવીવાલે છાપાવાલે શબ લોગ ટોળા ભેગા નઈ કરને કી રાડારાડી કરતે હે વો શમજ મેં નઈ આતા? ઓર ક્યા બાપજી તુમ ભી ચાલુ ગાડી મેં કૂદકા મારકે બેઠ જાતે હો. ઈસકો તો ભગવાનને કમ અક્કલ દી હે પર આપ તો બુધ્ધિવાલે હો કર એસી બાત કરતે હો? વાવડી ચસક ગઇ હે?

અલા આ લોકોને કોઈ સમજાવો. આ જે કંઈ પણ લવારા કરે છે એ સમજવામાં કેટલી તકલીફ પડે છે. ગામવાળાને કેવી રીતે સમજાઈ જાય છે આવું બધું ? આ મોબાઈલના જમાનામાં લોકોની અક્કલ થોડી વધી હોય એમ લાગે છે. છગનો આવે તો આ ત્રણેય જરાક કાબૂમાં રહે એમ લાગે છે. પણ આજે કેમ કોઈ ગામવાળા દેખાતા નથી ? એકેય જણ નથી. ગામમાં આંટો મારવો પડશે. પાંખ છૂટી થાય એવી ય લાલચ છે ને પણ આ ત્રણના કારનામાઓ વધારે ઇન્ટરેસ્ટિંગ હોય છે તે જતા કરવા પડે.  બાવો કહેતો હતો તે ફિલમનું નામ શોલે.. હમો ગમ્મે એટલી બૂમરાણ મચાવીએ પણ તમને માણસોને કોઈ દિવસ બીજાંનું કહેલું સાંભળવાની કે સમજવાની ક્યાં પડી હોય છે? વોટેવર, એમાં જય ને વીરુ સિક્કો ઊછાળતા હોય છે ને તેવું કરી જોઇએ. સિક્કો નથી પણ સળી ઉછાળી જોઇએ. પવનથી એ ડાબી બાજુ જાય તો ગામમાં જવું ને જમણી બાજુ જાય તો ન જવું.. ચાલો.. સળી તો છે જ માળામાં એક્સ્ટ્રા ..

આવું પણ થઈ શકે? સ્વજનના મૃત્યુ પછી એના અંગનું દાન કરવાનું પણ  કોઈ વિચારી શકે?

બાકી આપણે તો મૃત્યુ પછી જનારનાં કપડાંલત્તા ને ચપ્પલ જેવી વસ્તુ સાથે અસ્થિઓ અને રાખથી પણ મોહ નથી  છૂટતો!  જ્યારે એક માતાપિતાએ એમના કાળજાના કટકાનાં જેવા અઢી વર્ષના બ્રેઇનડેડ દીકરાના અંગો દાન કરવાનું નક્કી કર્યું!

ગત ૯ ડિસેમ્બર ૨૦૨૦ના રોજ સુરતમાં પોતાના માતાપિતા સાથે રહેતો જશ ઓઝા પાડોશીના ઘરે રમતી વખતે બીજા માળથી અકસ્માતે નીચે પટકાયો. પડવાને કારણે તેને માથામાં ગંભીર ઈજાઓ થઈ અને તે બેભાન થઈ ગયો. હોસ્પિટલમાં પહોંચતા ડોક્ટરો દ્વારા એને બ્રેઇનડેડ જાહેર કરવામાં આવ્યો. જશના માતાપિતા પર તો જાણે આભ તૂટી પડ્યું. પરંતુ એમાંથી થોડાક સ્વસ્થ થયા બાદ ડોક્ટર્સ અને 'ડોનેટ લાઇફ'ના વોલિયેંટર્સની સમજાવટથી જશના અંગોનું દાન કરવાનું  એમણે નક્કી કર્યું. જશના અંગદાનથી ટૉટલ ૭ જણને નવજીવન મળ્યું.

આ વાંચીને સ્તબ્ધ થઈ જવાયું હતું.  એ દિવસે આ સમાચાર જોયા પછી ઊઠીને મેં આખા ઘરમાં આંટો માર્યો. દરેક ચીજને વારંવાર સ્પર્શીને જોઈ. આ એ જ ઘર હતું, એ જ  વસ્તુઓ હતી  જેની સાથે હું બંધાયેલી છું.  પરદાનો રંગ કેટલી બધી ચીવટપૂર્બક સીલેક્ટ કર્યો હતો. સ્માઇલીવાળા કૂશન, કાર્પેટ, વિન્ડચાઇમ, ક્રિસ્ટલની ક્રોકરી, વાસણો, મારા પુસ્તકોનું કબાટ, મમ્મીની સાડીમાંથી બનાવેલી ગોદડીઓ, અગણિત ફોટોગ્રાફ્સ, આણામાં મળેલા ગાદલા, રજાઈઓ, બાંધણીઓ, ઓઢણીઓ, લિંકિંગ રોડ પરથી રખડીરખડીને ખરીદેલી જ્વેલરી, મારી સાડીઓ,  હસબન્ડે પચ્ચીસમી વેડિંગ એનિવર્સરીએ આપેલી ડાયમન્ડ રિંગ.. આ મારી ગૃહસ્થી છે અને મને જીવ જેટલી વહાલી છે. એમાંથી એક પણ વસ્તુ કોઈ બીજાને આપી દેવાનો મારો જરાય જીવ ન ચાલે! મને ખબર છે કે આ નકરો મોહ છે.  હા, મોહ છે… સાડીસત્તર વાર છે! આ ક્ષણભંગુર સુખોની પરાકાષ્ઠાનો મોહ છે. જવાબદારીઓના નિર્વહનનો મોહ છે. આપણે સાધુસન્યાસી નથી. સીધાસાદા સંસારી માણસ છીએ અને આ મોહ નામની માયા જ સંસારનું ચાલકબળ છે.

મને ખબર નથી મોહભંગ થઈ જવો કોને કહેવાય. પરંતુ જશ ઓઝા અને એના માતાપિતા વિશે જાણીને હ્રદય પર ધક્કો ચોક્ક્સ  બેસી ગયો. થોડાક સમય પછી મન શાંત થયું ત્યારે એક વિશ લિસ્ટ  બનાવવાનું મન થયું. કેવું હોય છે ને, કેટલીક વિશિષ્ટ ઘટનાઓ ત્યારે જ ઘટે જ્યારે મનમાં ખળભળાટ મચી જાય અને જ્યારે એ શાંત થાય ત્યારે એ કાર્ય માટે મન જ નિમિત્ત બને! મેં  એક વિશ લિસ્ટ બનાવ્યું. આ લિસ્ટ મેં પૂરી સુધબુધમાં, વિચારી, સમજીને બનાવ્યું છે. એવું  નથી કે હું બહુ જલ્દી આ સ્વર્ગ જેવી ધરતી છોડીને આકાશમાં તારો બની જવાની છું. બસ, એવું સમજી લો કે આ એક બેનિફિશિયરી ફૉર્મ છે.

આ રહી એની વિગતો :

૧) જો ન કરે નારાયણ ને જશ જેવું કશું મારી સાથે ઘટ્યું તો મારાં વાળ, ચામડી, આંખો, હાર્ટ, લીવર કે અન્ય અંગો જે કોઈને કામ આવી શકે એવી સ્થિતિમાં હોય તો આપી દેવા. જો મારું મૃત્યું થઈ જાય તો આંખો, વાળ કે ચામડી અથવા જે કંઈ પણ કોઈને આપી શકાય એમ હોય એ આપી દેવું.

૨) મારા પછી મને અત્યંત પ્રિય એવા મારા પુસ્તકોમાંથી મારા મિત્રોને જે લઈ જવા હોય એ લઈ જવા દેવા. બાકીના કોઈ શાળા કે લાઇબ્રેરીમાં ભેટ આપી દેવા.

૩) મારા ઘરેણાં મારી દીકરી અને પુત્રવધુને (હું જાઉં ત્યારે હોય તો, અથવા હજુ ન આવી હોય તો જ્યારે આવે ત્યારે) સરખે ભાગે આપી દેવા.

૪) બાળકો અને હસબન્ડે આપેલા પ્રેમ સિવાય મારી પાસે બીજી કોઈ ચલ કે અચલ સંપત્તિ નથી. એટલે એનો કોઈ ઈશ્યુ નથી.

૫) મારી ફેવરીટ લિપસ્ટિક્સ અને સાડીઓમાંથી (આહાહા!  કાંજીવરમ, પટોળા, બાંધણીઓ, બનારસી, તંછોઈ, જ્યોર્જેટ, સિલ્ક, પૈઠણી.. આ શોખને મેં ખૂબ પંપાળ્યો છે) દીકરી અને પુત્રવધુને જોઈએ એ એમની અને બાકીની મને ઘરકામમાં મદદ માટે આવતાં બહેન અને રસોઈ કરવા આવતાં બહેનને આપી દેવી. ત્યારબાદ પણ જો વધે તો મહિલાઓની કોઈ સંસ્થા જ્યાં એકલી સ્ત્રીઓને આશ્રય મળતો હોય ત્યાં આપી દેવી.

૬) મારી સૌથી અમુલ્ય વસ્તુ - મારી અડધીઅધૂરી વાર્તાઓ, કવિતાઓ, સ્ક્રિપ્ટ્સ, નિબંધો, રિસર્ચ ફોલ્ડર્સ અને મારા લપટોપમાંથી મારું જે પણ અપ્રકાશિત લખાણ મળે એ મારા નામ વગર સોશિયલ મિડિયા પર વાઇરલ કરી દેવું. (તો જ એનાથી મોહ છૂટશે!)

૭) મારાં ગયા પછી મારી જે કંઈ પણ અંગત બચત હોય એ જરૂરતમંદ બાળકોની શિષ્ય વૃત્તિ માટે ખર્ચવી. (જોકે એ તો હું અત્યારે પણ કરી રહી છું.)

બસ. બીજું કશું છે નહીં!

ક્ષુલ્લક વસ્તુમાંથી જો ધરવ થતો નથી તો  પછી જીવનથી તો ક્યાંથી થવાનો? મોહની  માયાજાળમાં આપણે એવાં અટવાયેલા છીએ કે એમાંથી બહાર નીકળવાનો સહજ રસ્તો છે જ નહી. મરવા કોઈ નથી માંગતું, હું પણ નથી માંગતી પરંતુ અમુકતમુક ઘટનાઓ એવી બને છે કે ક્ષણભર વિરક્તિભાવ જાગી જાય છે.  એ ક્ષણભરમાં જે તથ્યો લાધે છે, એ જ સાચું પૂછો તો સંસારનું ચાલક બળ છે, મોહ નહીં!

આ દુનિયામાં મોહથી ભાગીને ક્યાં જઈએ? એની ઉપર જે પૂલ છે ત્યાં આવી જ એક નવી દુનિયા છે..  કેટલો બધો પ્રકાશ છે..  કેટલી બધી આસક્તિ છે.. એના તદ્દન સામા છેડે સુકાઈ ગયેલી નદી છે. અત્યારે એ નદીના રેતાળ પટમાં ઉભીઉભી હું સામે દેખાતો પ્રકાશ જોઈ રહી છું.  કેટલું દૂર હશે? હું અંદાજ બાંધવાનો પ્રયત્ન કરું છું. સામે એક પ્લેટફોર્મ પર કોઈ જીવનથી વિખુંટું પડી રહ્યું છે. મારે એ પ્રકાશ પાસે પહોંચવું છે. ચાલતાં જઈશ તો કેટલા કલાકમાં પહોંચી જવાશે એનો અડસટ્ટો લગાવી રહી હતી. ત્યાં કંઈક બળવાની વાસ આવી. હું દોડી. શાક ચોંટી ગયું હતું. વાંધો નહીં આજે 'સ્મોકી ફ્લેવર'વાળું શાક ખાશું.

તા.ક. મેં અંગદાનનું શપથપત્ર ભરી દીધું છે.

મિયાઉં :

"મરો ત્યાં સુધી જીવો."

-શ્રી. ગુણવંત શાહ

આજે સવારે જોયું તો દૂધ નહોતું આવ્યું. એમ તો બે'કવાર ચા બની જાય એટલું આગલા દિવસનું પડ્યું હતું. એક પવાલું દહીં પણ હતું જ.  છાસ બની જશે. હા, રાઇતું નહીં બને. પણ ચાલી જશે.  શું થયું હશે? આજે ગાયે  દૂધ નહીં આપ્યું હોય કે પછી એ છોકરો જે રોજ દૂધ આપવા આવે છે (જેનું મને નામ સુદ્ધાં નથી ખબર) એ નહીં આવ્યો હોય? કદાચ એની તબિયત નરમગરમ થઈ ગઈ હોય! કોરોનાએ ફરી માઝા મૂકી છે. જે પણ હોય, પહેલી વાત તો અશક્ય લાગે છે અને બીજી વાતની મારી વિચારેલી સંભાવના ખોટી પડે એવું હું ઈચ્છું છું. આવતીકાલે સવારે હું કોની વાટ જોઈશ?  દૂધની કે દૂધ આપવા આવનાર છોકરાની (જેનું મને નામ સુદ્ધાં નથી ખબર!)

ગેસ પર ચાની તપેલી ચઢાવીને બ્રશ  અને મોબાઇલ લઈને બેઠી. વૉટ્સ ઍપમાં એક લેખકે ફૂલ્સ ડેના વધામણાં આપ્યાં હતાં. હું મુંઝાઈ ગઈ ફૂલ્સ ડેવળી શું? પછી ધ્યાન આવ્યું કે તેઓ ફર્સ્ટ એપ્રિલની વાત કરી રહ્યા છે. મેં રીપ્લાયમાં માત્ર એક સ્માઇલી મોકલી. થેન્ક્યુ અથવા સેમ ટુ યુ જેવું કશું પણ કહેવું મને અજુગતું લાગ્યું.  એમના મેસેજ રેગ્યુલર આવતાં હોય. ક્યારેક ક્યાંક કશું છપાયું હોય એ મોકલે તો ક્યારેક કોઈ કાર્યક્રમની વિગતો. સાથેસાથે નવું શું લખ્યું અને કંઈ સલાહસૂચન જોઈતાં હોય તો નિસંકોચ કહેજો જેવી વાત પણ ભાર દઈને કરતાં હોય.  એકાદવાર નવી લખેલી વાર્તાના વિષય વિશે એમની સાથે વાત કરેલી. તે પછી બીજા જ મહિને એક જાણીતા સમાયિકમાં છપાયેલી એમની વાર્તા એમણે મોકલી. તે દિવસે વાત  થયેલી એ  વિષયને મળતાં આવતાં વિષયવાળી એમની વાર્તા હતી. એમણે મેસેજ યોગ્ય સરનામે જ કર્યો  હતો એ આજે સમજાયું.  એમનો આગલો મેસેજ જોયા વગર ડીલીટ કરી દીધો.

ફેસબુક પર જોયું તો ગઈકાલે રાત્રે પોસ્ટ કરેલા સ્ટેટસ પર આશા રાખી હતી એટલા લાઇકસ નહોતા આવ્યા. કમેન્ટ્સ પણ બે પાંચ જ હતી. એકાદ બેવાર અગાઉ પણ નોંધ્યું હતું કે  રાત્રે બારેક વાગ્યા પછી કોઈ સ્ટેટસ મૂક્યું હોય એમાં કાયમ આવતી એના કરતાં ઓછી જ કમેન્ટ્સ આવે. લોકો આટલી જલદી સુઈ જતાં હશે?  હવેથી પોસ્ટવાના ટાઇમિંગનું ધ્યાન રાખવું એવું નક્કી કર્યું. 

ચામાં દૂધ નાખ્યું. નાશ્તામાં ગઈકાલે વધેલી રોટલીની કાતરણ કરીને લીલા મરચાંથી વઘારી. સાથે પપૈયું સમાર્યું. મારા અપાર આશ્ચર્ય વચ્ચે પપૈયામાં એક્કેય બીયું નહોતું. દોડીને ફ્રિજમાં પડેલું પેરુ લઈ આવી. ક્યાંક એમાંથી પણ બીયાં અલોપ તો નથી થઈ ગયાં ને! પરંતું એમાં બીયાં હતાં એ જોઈને રાહત થઈ.  પપૈયાંને આ બાબતે પ્રશ્ન પૂછવાનું મન થયું પરંતુ કઈ ભાષામાં પૂછું એ સમજાયું નહીં. પેરું તો પૃથ્વી પર પોપટ, ચકલી અને ખિસકોલીઓની કૃપાથી બચી જશે એ વિચારીને રાહત થઈ.. પરંતુ આ પપૈયાનું શું? એ બીયાં વગર કેટલે દૂર જઈ શકશે? આપણને કેટલે દૂર લઈ જશે?  આજકાલ ચકલીઓની ચીંચીં બહુ વધી ગઈ છે. ક્યાંક  એને ચૂપ કરાવવાના ઉપાય સ્વરૂપે  કોઈક કાવતરું તો નથી રચવામાં આવ્યું ને? એના જ એક ભાગ રૂપે પપૈયાનાં બી ગાયબ કરી નાખવામાં આવ્યાં હોય! બળ્યું, હવેથી પપૈયું લાવવું જ નથી.

આ રીતે સખત સખળડખળ સાથે થઈ આજની શરુઆત. 

નાના હતાં ત્યારે પડવાના દિવસે સવારના પાંચ વાગે ઊઠવું પડતું. વડીલો કહેતાં કે આજે જો મોડાં ઊઠીએ તો આખું વર્ષ મોડા ઊઠવાનું થાય. આજે કરશો એવું જ આખું વર્ષ કરશો.  તો શું આજના ફર્સ્ટ એપ્રિલના દિવસે જો કોઈની વાતોમાં આવીને મૂરખ બની જઈએ તો આખું વર્ષ મૂરખ બનતાં રહીએ એવું હશે? જોકે માણસ જાણ્યેઅજાણ્યે મૂર્ખતાની શરણે એટલે જાય છે કે પોતાને મળેલી 'અક્કલ'થી એ ડરે છે. જાત સાથે આમનેસામને આવી જવાનો અનુભવ ડરામણો હોય છે. ચકલીને આરસીમાં દેખાતી 'બીજી' ચકલી સાથે બાખડતાં જોઈ છે?

મોટાભાગના લોકોનો એવો પ્રયાસ હોય  છે કે તેઓ પોતાની જાતને લાગણીશીલ, ભોળા, વારંવાર છેતરાતા, મૂરખ બનતા કે ભલા માણસ તરીકે રજુ કરવાનું પસંદ કરતા હોય છે. પોતે કેટલા ભલા અને ભોળા છે એ સાબિત કરવા માટે એમની પાસે આખેઆખી કથાઓ હોય છે. આ 'બીજી' ચકલીની પાસે પણ હશે જ. પૂછી જોજો. આપણે બધાએ આવા લોકો આપણી આસપાસ જોયા છે. આપણામાંથી ઘણા મૂરખ બન્યા હશે, ઘણાએ બનાવ્યા હશે. કેટલાંક માનતા હોય છે કે સૂર્યોદય આપણે સવારના ઊઠીને ગરમાગરમ ચા પી શકીએ એટલે જ થાય છે અને સૂર્યાસ્ત ખીચડી ખાઈ શકીએ એ માટે. આ એમની પોતાની સમજ, અક્કલ અને ધારણાં છે. એમની ધારણાંને  ટેકો આપવો એ આપણી નૈતિક ફરજ છે. તે ઊપરાંત કેટલાય લોકો હોય છે જે અક્કલ વગર ચલાવી લે છે. એમની ભ્રમણાંને ટેકો આપવો પણ આપણી નૈતિક ફરજ છે. જોકે આ બધી સખળડખળમાં પપૈયામાંથી બીયાં ગાયબ કઈ રીતે થઈ ગયા એનો જવાબ શોધવાનું તો રહી જ ગયું.  ખરેખર કોઈ કાવતરું છે કે નહીં એની પણ તપાસ કરવી રહી. એ પણ આપણી નૈતિક ફરજ  છે.

આવતીકાલે પેલા દૂધ આપવા આવતા છોકરાને નામ પૂછી લઈશ. હવેથી પેલા લેખકના મેસેજો પણ ડીલીટ નહીં કરું.  એમને એમની ભ્રમણાઓ સાથે જીવવા દેવા પણ મારી નૈતિક ફરજ છે. ફેસબુકના લાઇક્સ અને કમેન્ટ્સ વધારવાની કળા શીખી લીધી છે. રાતે વધેલી રોટલીની કાતરણ કરી, લીલાં મરચાંથી વઘારીને ચા સાથે ખવાની મજા પડે. ટ્રાય કરી જોજો. અને હા, મારે ત્યાં બે ગોદરેજના કબાટ છે. બન્ને કબાટ પર સુંદર પરદાં લગાવેલા છે.  ન તો આરસીમાં ચકલી પોતાને જોઈ શકે અને ન એની સાથે બાખડી પડે!

મિયાંઉ :

મૂર્ખતા કે ઇસ પાવન અવસર પર સભી 'સખળડખળ'વાસીયોં કો તહેદિલ સે હાર્દિક શુભકામનાએં.