સરકારની તિજોરી ભરાશે..., RBI આપશે 2.5 લાખ કરોડ રૂપિયા! પણ શા માટે? જાણો કારણ
કેન્દ્ર સરકારને રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) તરફથી મોટી રકમ મળવા જઈ રહી છે. રિપોર્ટ અનુસાર, નાણાકીય વર્ષ 2025માં, રિઝર્વ બેંક સરપ્લસ રકમ સરકારને ટ્રાન્સફર કરશે. તેની રકમ 2.5 લાખ કરોડ રૂપિયા કે તેથી વધુ હોઈ શકે છે. આ રકમ પાછલા નાણાકીય વર્ષમાં આપવામાં આવેલા ડિવિડન્ડ કરતા વધુ હશે. આ રકમ નાણાકીય વર્ષ 2026ના બજેટ અંદાજ કરતા પણ વધુ હોઈ શકે છે.
જો RBI આટલું ડિવિડન્ટ સરકારને ટ્રાન્સફર કરે છે તો દેશની જરૂરિયાતો પૂરી કરવા માટે સરકારને વધુ લોન લેવાની જરૂર નહીં પડે. સરકારી દેવાના હિસાબ માત્ર RBI પાસે જ હોય છે. RBI મે મહિનાના અંતમાં સરકારને જણાવશે કે તે નાણાકીય વર્ષ 2025 માટે કેટલા સરપ્લસ પૈસા ટ્રાન્સફર કરશે. ગયા વર્ષે RBIએ 2.1 લાખ કરોડ રૂપિયા આપ્યા હતા.
રિઝર્વ બેંક સરપ્લસ આવકમાંથી સરકારને ડિવિડન્ડ આપે છે. RBI રોકાણ અને ડોલરન જાળવણી બાદ મૂલ્યાંકનમાં થયેલા વધારાથી કમાય છે. આ સાથે, ચલણ છાપવા માટે મળતી ફી પણ તેમાં સામેલ છે. ત્યારબાદ, જ્યારે રિઝર્વ બેંકને નફો થાય છે, ત્યારે તે તેનો અમુક ભાગ સરકારને આપે છે. એટલે કે, રિઝર્વ બેન્કના વધુ નફાને કારણે સરકારને ફાયદો થાય છે. ગયા વર્ષે, RBIએ સરકારને 2.10 લાખ કરોડ રૂપિયાનું ડિવિડન્ડ આપ્યું હતું.
સરકાર RBI દ્વારા આપવામાં આવેલી આ રકમનો ઉપયોગ પોતાનું નાણાકીય નુકસાન ઘટાડવા માટે કરશે. નાણાકીય નુકસાન એટલે સરકારની આવક અને ખર્ચ વચ્ચેનો તફાવત. સરકારી ખર્ચને કારણે બેંકોને પણ વધુ પૈસા મળશે.
કેન્દ્રીય બેંક સરકારી બોન્ડ દ્વારા વ્યાજ કમાય છે. વિદેશી ચલણમાં રોકાણ દ્વારા પણ આવક ઉત્પન્ન થાય છે. રિઝર્વ બેંકની બેલેન્સ શીટનો લગભગ 70 ટકા હિસ્સો વિદેશી ચલણી સંપત્તિના રૂપમાં છે, જ્યારે 20 ટકા સરકારી બોન્ડના રૂપમાં છે. RBI ડોલરને રિઝર્વમાં રાખે છે, જ્યારે ભાવ વધે ત્યારે તેને વેચવાથી સારું વળતર મળે છે.
સરકાર બજારમાં રોકાણ કરવા માટે RBI પાસેથી જે પૈસા લે છે, તેમાંથી પણ કેન્દ્રીય બેંક કમાણી કરે છે. આ ઉપરાંત, RBI વિવિધ વાણિજ્યિક બેન્કોને લોન આપે છે. બદલામાં, બેન્કો RBIને વ્યાજ ચૂકવે છે.
સરકારને ડિવિડન્ડ આપ્યા બાદ, RBI તેની પાસે રહેલી વધારાની રકમ એટલે કે ડિવિડન્ડ પર વ્યાજ મેળવે છે.
વિદેશી સંપત્તિ અને સોનાના પુનર્મૂલ્યાંકન દ્વારા આવક ઉત્પન્ન થાય છે. રિઝર્વ સોનું ઊંચા ભાવે વેચીને મોટી આવક થાય છે.
ડિવિડન્ડ એટલે કે કંપનીના નફાનો એક ભાગ છે, જે શેરધારકોને ચૂકવવામાં આવે છે. આ રોકડ, રોકડ સમકક્ષ, શેર વગેરેના સ્વરૂપમાં હોઈ શકે છે.
તમારા મોબાઈલ પર તમામ પ્રકારના લેટેસ્ટ ન્યૂઝના અપડેટ્સ મેળવવા માટે નીચે અપેલા બટન પર ક્લિક કરીને અમારા વોટ્સેપ ગ્રુપમાં જોડાવ.
Join WhatsApp