વિશ્વ વસ્તી દિવસ: અપેક્ષા કરતા 7 ગણી વસ્તી વધી. ભારત અને ચીન વચ્ચે કોણ આગળ છે?
છેલ્લી કેટલીક સદીઓથી વૈશ્વિક વસ્તીમાં નોંધપાત્ર વૃદ્ધિ જોવા મળી છે. શરૂઆતમાં, એવો અંદાજ હતો કે 1 અબજ લોકો સુધી પહોંચવામાં હજારો વર્ષ લાગશે. જો કે, માત્ર 200 વર્ષમાં, વસ્તી 1 અબજના અંદાજિત આંકડાથી સાત ગણી વધી છે.
2011માં વિશ્વની વસ્તી 7 અબજ સુધી પહોંચી ગઈ હતી. સંયુક્ત રાષ્ટ્રના અનુમાન મુજબ, આ સંખ્યા 2030 સુધીમાં આશરે 8.5 અબજ, 2050 સુધીમાં 9.7 અબજ અને 2100 સુધીમાં 10.9 અબજ થવાની ધારણા છે.
વસ્તીનો સીમાચિહ્નરૂપ દેશ ભારત હવે 142.86 કરોડની અંદાજિત વસ્તી સાથે વિશ્વનો સૌથી વધુ વસ્તી ધરાવતો દેશ બની ગયો છે. UNFPAના ‘વર્લ્ડ પોપ્યુલેશન ઈન 2023’ના રિપોર્ટ અનુસાર આ ચીનની વસ્તી કરતા ભારતની વસ્તી વધુ છે. ચીનમાં 11.1 મિલિયન મૃત્યુ અને માત્ર 9 મિલિયન જન્મોથી વસ્તીમાં ઘટાડો જોવા મળ્યો છે.
યુનાઈટેડ નેશન્સ ડેવલપમેન્ટ પ્રોગ્રામ (UNDP) એ 1987માં વસ્તી દિવસની સ્થાપના કરીને વૈશ્વિક વસ્તી મુદ્દાઓને સંબોધવાના મહત્વને પ્રકાશિત કર્યું. 1990 થી આ દિવસ દર વર્ષે 11 જુલાઈના રોજ ‘વિશ્વ વસ્તી દિવસ’ તરીકે મનાવવામાં આવે છે.
જો ભારતનો વર્તમાન વૃદ્ધિ દર વાર્ષિક એક ટકાથી ઓછો રહે તો આગામી 75 વર્ષમાં તેની વસ્તી બમણી થઈ જશે. નિષ્ણાતો આ મોટી વસ્તીને છેલ્લા દાયકાઓમાં "વસ્તી ગતિ" માટે જવાબદાર માને છે અને 2050ની આસપાસ તેમાં ઘટાડો થવાની આગાહી કરે છે.
આ વલણ માત્ર ભારત પૂરતું મર્યાદિત નથી. આ વૈશ્વિક સ્તરે પણ લાગુ પડે છે. વિશ્વની વસ્તી હાલમાં 8 અબજથી થોડી વધુ છે, પરંતુ આ સંખ્યા વધતા પહેલા સ્થિર થવાની અપેક્ષા છે. આયુષ્યમાં વધારો, પ્રજનન દરમાં ફેરફાર, શહેરીકરણ અને સ્થળાંતર જેવા પરિબળો આ વસ્તી વિષયક ફેરફારોનું કારણ બની રહ્યા છે. આ પરિબળોની ભવિષ્યની પેઢીઓ માટે આર્થિક વૃદ્ધિ, રોજગાર, આવકનું વિતરણ, ગરીબીનું સ્તર અને સામાજિક કલ્યાણ પર દૂરગામી અસર પડશે. રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે આયોજન અને નીતિ-નિર્માણ માટે આ વલણો અને તેની અસરોને ઓળખવી મહત્વપૂર્ણ છે.
તમારા મોબાઈલ પર તમામ પ્રકારના લેટેસ્ટ ન્યૂઝના અપડેટ્સ મેળવવા માટે નીચે અપેલા બટન પર ક્લિક કરીને અમારા વોટ્સેપ ગ્રુપમાં જોડાવ.
Join WhatsApp