મોદી સરકાર સંસદમાં 'વન નેશન વન ઇલેક્શન' કેવી રીતે પસાર કરાવશે? 69 સાંસદોના મત મેળવવાનો પડકાર

વન નેશન વન ઇલેક્શન પર મોદી સરકારના પગલાં આગળ વધી રહ્યા છે. મોદી કેબિનેટે કોવિંદ સમિતિની ભલામણોને મંજૂરી આપી દીધી છે. હવે ખરી કસોટી સંસદમાં થશે. આ બિલને લોકસભા અને રાજ્યસભામાં પાસ કરાવવું સરકાર માટે પડકાર હશે.મોદી સરકારે વન નેશન વન ઇલેક્શન (ONOE) પર કોવિંદ કમિટીના પ્રસ્તાવને મંજૂરી આપી દીધી છે. પ્રસ્તાવને મંજૂરી આપ્યા બાદ સરકાર હવે સંસદમાં બિલ લાવશે અને તેની ખરી કસોટી ત્યાં થશે. સંસદના ઉપલા ગૃહ એટલે કે રાજ્યસભામાં બિલ પાસ કરાવવામાં સરકારને કોઈ મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડશે નહીં, પરંતુ લોકસભામાં લડાઈ મુશ્કેલ લાગે છે. જ્યારે નીચલા ગૃહમાં બિલ પર મતદાનનો વારો આવશે, ત્યારે સરકારને તેની સાથે ઊભા રહેવા માટે 69 સાંસદોની જરૂર પડશે.કોવિંદ સમિતિએ કુલ 62 રાજકીય પક્ષો પાસેથી વન નેશન વન ઇલેક્શન પર અભિપ્રાય માંગ્યો હતો, જેમાંથી 47એ તેમના જવાબો મોકલ્યા હતા, જ્યારે 15એ જવાબ આપ્યો ન હતો. 47 રાજકીય પક્ષોમાંથી 32 પક્ષોએ કોવિંદ સમિતિની ભલામણોને સમર્થન આપ્યું હતું, જ્યારે 15 પક્ષો વિરોધમાં હતા. કોવિંદ સમિતિની ભલામણોને ટેકો આપનાર 32 પક્ષોમાંથી મોટા ભાગના ભાજપના સાથી પક્ષો છે અને કાં તો તેના પ્રત્યે નરમ વલણ ધરાવે છે. નવીન પટનાયકની પાર્ટી બીજેડી, જે મોદી સરકાર 2.0 સાથે ઉભી હતી, તેણે પણ પોતાનું વલણ બદલ્યું છે. તે જ સમયે, પેનલની ભલામણોનો વિરોધ કરનારા 15 પક્ષોમાં કોંગ્રેસ, સપા, આપ જેવા પક્ષો છે.

લોકસભા ચૂંટણી-2024 બાદ 271 સાંસદોએ કોવિંદ સમિતિની ભલામણોને સમર્થન આપ્યું હતું. તેમાંથી 240 સાંસદો ભાજપના છે. જો લોકસભામાં એનડીએના આંકડાની વાત કરીએ તો તે 293 છે. જ્યારે આ બિલ લોકસભામાં રજૂ કરવામાં આવશે અને મતદાનનો વારો આવશે, ત્યારે સરકારને તેને પસાર કરવા માટે 362 મત અથવા બે તૃતીયાંશ બહુમતની જરૂર પડશે. બંધારણીય નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે જો સરકારને YSRCP, BJD અને NDA સિવાયની પાર્ટીઓનું સમર્થન મળે તો પણ 362ના આંકડાને સ્પર્શવાની કોઈ શક્યતા નથી.જો કે, આ સ્થિતિ ત્યારે થશે જ્યારે મતદાન દરમિયાન લોકસભામાં સંપૂર્ણ તાકાત હશે. પરંતુ જો મતદાન દરમિયાન માત્ર 439 સાંસદો (જો 100 સાંસદો હાજર ન હોય તો) લોકસભામાં હાજર હોય તો 293 મતોની જરૂર પડશે. આ સંખ્યા NDA પાસે છે. મતલબ કે જો વિપક્ષી પાર્ટીઓના તમામ સાંસદો મતદાન દરમિયાન લોકસભામાં હાજર રહેશે તો બંધારણ સંશોધન બિલ નિષ્ફળ જશે.

રાજ્યસભાની વાત કરીએ તો અહીં પણ સ્થિતિ સરકારના પક્ષમાં જણાતી નથી. ઉપલા ગૃહમાં બિલ પસાર કરવા માટે, 164 સાંસદોની જરૂર પડશે (245માંથી બે તૃતીયાંશ). પરંતુ હાલમાં રાજ્યસભામાં 234 સાંસદો છે. એનડીએ પાસે 115 સાંસદો છે. જો આપણે તેમાં 6 નોમિનેટેડ સાંસદો ઉમેરીએ તો આ આંકડો 121 થઈ જાય છે. એકલા ભાજપ પાસે 96 સાંસદો છે. જો રાજ્યસભામાં મતદાન દરમિયાન તમામ સભ્યો હાજર રહે તો બહુમતનો આંકડો 156 થઈ જશે.

એકંદરે એનડીએના 27 પક્ષો વન નેશન વન ઇલેક્શનના પક્ષમાં છે. માત્ર નાગા પીપલ્સ ફ્રન્ટ જ વિરોધમાં ઊભું છે. જ્યારે ભારતના ગઠબંધનના 10 પક્ષો વિરોધ કરી રહ્યા છે. તે જ સમયે, એવી 10 પાર્ટીઓ છે જે ન તો એનડીએનો ભાગ છે અને ન તો ભારતનો ભાગ છે. જેમાં 6 પાર્ટીઓ ઈચ્છે છે કે દેશમાં વન નેશન વન ઈલેક્શન હોવું જોઈએ, જ્યારે 4 પાર્ટીઓ સરકારના આ પગલાનો વિરોધ કરી રહી છે. જે 15 પક્ષો વિરોધમાં છે તેમાં કોંગ્રેસ, AAP, BSP, CPIM, DMK, TMC, CPI, NPF, AIUDF, AIMIM, MDMK, VCK, CPI (ML), SDP (I)નો સમાવેશ થાય છે.