ફેડરલ રિઝર્વ 2025 માં પહેલી વાર વ્યાજ દરોમાં ઘટાડો કરી શકે છે. ભારત પર તેની શું અસર થશે?

યુએસ સેન્ટ્રલ બેંક, ફેડરલ રિઝર્વ (ફેડ) ની બુધવારે એક બેઠક છે જેમાં વ્યાજ દરો અંગે નવી જાહેરાતો થઈ શકે છે, જેની અસર આગામી દિવસોમાં ભારત સહિત સમગ્ર વિશ્વમાં જોવા મળી શકે છે.યુએસ સેન્ટ્રલ બેંક, ફેડરલ રિઝર્વ, આ બુધવારે 2025 માટે તેના પ્રથમ વ્યાજ દર ઘટાડાની જાહેરાત કરે તેવી અપેક્ષા છે. આ પગલું એવા સમયે લેવામાં આવ્યું છે જ્યારે યુએસ અર્થતંત્ર વધતી ફુગાવા અને ધીમી રોજગાર વૃદ્ધિના બેવડા દબાણનો સામનો કરી રહ્યું છે. SAN ન્યૂઝ અનુસાર, નિષ્ણાતો કહે છે કે યુએસ સ્થિરતા તરફ આગળ વધી રહ્યું છે, જ્યાં આર્થિક વૃદ્ધિ ધીમી પડે છે પરંતુ ફુગાવો ઊંચો રહે છે.

0.25% નો ઘટાડો થઈ શકે છે

CME FedWatch ટૂલ મુજબ, ફેડ દરોમાં 0.25 ટકાનો ઘટાડો કરે તેવી અપેક્ષા છે. આ અંદાજ 30-દિવસના ફેડ ફંડ્સ ફ્યુચર્સ પ્રાઇસિંગ પર આધારિત છે. QI રિસર્ચના CEO અને ભૂતપૂર્વ ફેડ સલાહકાર ડેનિયલ ડી માર્ટિનો બૂથ કહે છે કે ફેડ બજારોને આશ્ચર્યચકિત કરવાનું પસંદ નથી કરતું, અને આ દર ઘટાડાની અપેક્ષા પહેલાથી જ ધ્યાનમાં લેવામાં આવી છે. ફેડનું બેવડું લક્ષ્ય છે: ફુગાવાને 2% પર નિયંત્રણમાં રાખવો અને રોજગાર વધારવો. જો કે, આ બે ધ્યેયો ઘણીવાર એકબીજા સાથે વિરોધાભાસી હોય છે. બૂથના મતે, આ વખતે ફેડની પ્રાથમિકતા રોજગાર છે, પરંતુ પોવેલ ફુગાવાના જોખમોને અવગણશે નહીં.

શ્રમ બજારમાં નબળાઈ

સમાચાર અનુસાર, તાજેતરમાં પ્રકાશિત થયેલા ઓગસ્ટ રોજગાર અહેવાલ દર્શાવે છે કે દેશમાં ફક્ત 22,000 નવી નોકરીઓ ઉમેરવામાં આવી છે, જે પાછલા વર્ષો કરતા નોંધપાત્ર રીતે ઓછી છે. વધુમાં, બેરોજગારી દરમાં પણ 0.1% નો વધારો થયો છે. બૂથે જણાવ્યું હતું કે જૂન 2025 માં રોગચાળા પછી પહેલીવાર રોજગારમાં ઘટાડો થયો છે, જેને ફેડ અવગણી શકે નહીં.

ફુગાવો એક મોટી ચિંતાનો વિષય છે.

ફેડનું પસંદગીનું ફુગાવાનું માપ, વ્યક્તિગત વપરાશ ખર્ચ, હવે લગભગ 2.6% સુધી વધી ગયું છે, જે ફેડના 2% લક્ષ્ય કરતાં ઘણું વધારે છે. તેવી જ રીતે, CPI (ગ્રાહક ભાવ સૂચકાંક) પણ સતત વધી રહ્યું છે. ફુગાવાનું મુખ્ય કારણ રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ દ્વારા લાદવામાં આવેલા આયાત ટેરિફ હોવાનું માનવામાં આવે છે. ઇન્ડેક્સ ફંડ એડવાઇઝર્સના સિનિયર વાઇસ પ્રેસિડેન્ટ માર્ક હિગિન્સે ચેતવણી આપી હતી કે જો હવે દર ઘટાડવામાં આવે અને ફુગાવો ફરીથી વધશે તો તેને નિયંત્રિત કરવું અત્યંત મુશ્કેલ બનશે.

ટ્રમ્પનું દબાણ 

રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ સતત ફેડ પર દરો ઝડપથી ઘટાડવા માટે દબાણ કરી રહ્યા છે. જોકે, ચેરમેન જેરોમ પોવેલ કહે છે કે ટેરિફને કારણે ફેડને વધુ સાવધાનીપૂર્વક આગળ વધવું પડશે. હિગિન્સે કહ્યું કે ફેડની સ્વાયત્તતા અને વિશ્વસનીયતા પર પ્રશ્નો ઉભા થઈ રહ્યા છે. ટ્રમ્પનો રાજકીય હસ્તક્ષેપ 1970 ના દાયકાના 'મહાન ફુગાવા'ની યાદ અપાવે છે. તેમણે ચેતવણી આપી હતી કે જો ફેડે ગયા વર્ષે જ કડક વલણ દાખવ્યું હોત, તો વર્તમાન પરિસ્થિતિ આટલી જટિલ ન હોત. ફુગાવો જેટલો લાંબો સમય ચાલુ રહેશે, તેને નિયંત્રિત કરવા માટે વધુ કડક નીતિઓની જરૂર પડશે.

ફેડના નિર્ણયની ભારત પર શું અસર પડશે?

જ્યારે યુએસ સેન્ટ્રલ બેંક, ફેડરલ રિઝર્વ, તેના વ્યાજ દરોમાં ઘટાડો કરે છે, ત્યારે તેની અસર ફક્ત યુએસ પૂરતી મર્યાદિત નથી, પરંતુ ભારત જેવા ઉભરતા અર્થતંત્રો માટે પણ નોંધપાત્ર છે. ફેડના આ પગલાથી ભારત પર ઘણી સકારાત્મક અને કેટલીક સંભવિત નકારાત્મક અસરો થઈ શકે છે.

ડોલર નબળો પડ્યો, રૂપિયો મજબૂત થયો: ફેડના દર ઘટાડાથી યુએસ રોકાણો પર વળતર ઘટે છે, જેના કારણે વૈશ્વિક રોકાણકારો વધુ નફાની શોધમાં ભારત જેવા દેશો તરફ વળે છે. આ કારણે, ભારતીય રૂપિયો ડોલર સામે મજબૂત થઈ શકે છે. મજબૂત રૂપિયો ભારત માટે સારો છે કારણ કે તે આયાત (જેમ કે ક્રૂડ ઓઇલ) સસ્તી બનાવે છે, જે દેશમાં ફુગાવાને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરે છે.

શેરબજાર અને બોન્ડ માર્કેટને વેગ: વિદેશી રોકાણકારો (FPI/FII) તરફથી મૂડી પ્રવાહમાં વધારો ભારતીય શેરબજારને વેગ આપી શકે છે. બજારમાં વધુ પ્રવાહિતાને કારણે શેરના ભાવમાં વધારો થઈ શકે છે. આ ઉપરાંત, સરકારી અને કોર્પોરેટ બોન્ડમાં વિદેશી રોકાણમાં પણ વધારો થવાની શક્યતા છે, જે આ બજારોને પણ વેગ આપશે.

RBI માટે રસ્તો સાફ: જો ફેડ તેના દરોમાં ઘટાડો કરે છે, તો ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) ને પણ તેની નાણાકીય નીતિમાં ફેરફાર કરવાની તક મળી શકે છે. જો વૈશ્વિક ફુગાવો અને મૂડી પ્રવાહ અનુકૂળ રહેશે, તો RBI માટે દરોમાં ઘટાડો કરવાનું સરળ બનશે. આનાથી ભારતમાં લોન સસ્તી થઈ શકે છે, જે અર્થતંત્રમાં રોકાણ અને વપરાશને વેગ આપશે અને આર્થિક વિકાસને વેગ આપશે.

શું ભારત માટે પણ પડકારો છે?

વૈશ્વિક અનિશ્ચિતતાનું જોખમ: જો વૈશ્વિક ફુગાવો અપેક્ષા કરતા વધારે રહે, અથવા ભૂ-રાજકીય તણાવ (જેમ કે વેપાર યુદ્ધ અથવા તેલના ભાવમાં અચાનક વધારો) વધે, તો ડોલર મજબૂત રહી શકે છે. આવી સ્થિતિમાં, ભારતને વિદેશી મૂડી પ્રવાહમાં અચાનક ઘટાડો અથવા વધઘટનો સામનો કરવો પડી શકે છે, જે બજારને અસ્થિર બનાવી શકે છે.

વિદેશી રોકાણ પર નિર્ભરતા: જો વિદેશી રોકાણકારો ફક્ત ઓછા વ્યાજ દરોને કારણે ભારતમાં આવી રહ્યા છે, તો વૈશ્વિક આર્થિક પરિસ્થિતિ બદલાતાની સાથે જ તેઓ તેમની મૂડી ઝડપથી પાછી ખેંચી શકે છે. આ ભારતના નાણાકીય બજારો માટે મોટું જોખમ ઊભું કરી શકે છે.