દેશના 26મા મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર તરીકે જ્ઞાનેશ કુમારની નિમણૂક કરવામાં આવી છે. તેઓ રાજીવ કુમારનું સ્થાન લેશે. જ્ઞાનેશ કુમાર ૧૯૮૮ બેચના IAS અધિકારી છે. તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન, તેમણે 370 અને રામ જન્મભૂમિ જેવા મામલાઓમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી. ભારતના નવા મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર જ્ઞાનેશ કુમાર હશે. પીએમ મોદીની આગેવાની હેઠળની પસંદગી સમિતિએ તેમને આગામી મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર તરીકે નિયુક્ત કર્યા છે. રાજીવ કુમારનું સ્થાન જ્ઞાનેશ કુમાર લેશે. રાજીવ કુમારનો કાર્યકાળ પૂર્ણ થયા બાદ, તેઓ 65 વર્ષની ઉંમરે તેમના પદ પરથી નિવૃત્ત થઈ રહ્યા છે.
તેમણે મે 2022 માં CEC તરીકેનો કાર્યભાર સંભાળ્યો. તેમના માર્ગદર્શન હેઠળ, 2024 માં લોકસભાની ચૂંટણીઓ, રાજ્ય વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ સહિત ઘણી મોટી ચૂંટણીઓ યોજાઈ હતી. આ પછી, જ્ઞાનેશ કુમાર દેશની ચૂંટણી પ્રક્રિયાની મોટી જવાબદારી સંભાળશે. ચાલો મહત્વપૂર્ણ માહિતી વિશે જાણીએ.
જ્ઞાનેશ કુમાર ૧૯૮૮ના કેરળ કેડરના નિવૃત્ત IAS અધિકારી છે. તેમનું પહેલું પોસ્ટિંગ પઠાણમથિટ્ટા જિલ્લામાં સબ-ડિસ્ટ્રિક્ટ મેજિસ્ટ્રેટ તરીકે હતું. તેઓ અગાઉ સંસદીય બાબતોના મંત્રાલય અને સહકાર મંત્રાલયમાં સચિવ તરીકે સેવા આપી ચૂક્યા છે.
ગૃહ મંત્રાલયમાં તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન તેમણે શ્રી રામ જન્મભૂમિ તીર્થ ક્ષેત્ર ટ્રસ્ટની સ્થાપનામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી. 2019 માં જ્યારે કલમ 370 દૂર કરવામાં આવી ત્યારે જ્ઞાનેશ કુમારે જમ્મુ અને કાશ્મીર બાબતોને સંભાળવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી. જ્ઞાનેશ કુમારે જમીન મહેસૂલ, પર્યટન, પરિવહન, કૃષિ જેવા અનેક વિભાગોમાં પોતાની જવાબદારી નિભાવી છે.
તેમણે કેરળમાં વિવિધ હોદ્દાઓ પર પણ કામ કર્યું છે. તેમણે એર્નાકુલમના જિલ્લા કલેક્ટર અને કેરળ રાજ્ય સહકારી બેંકના એમડી તરીકેના પદો સંભાળ્યા. તેમણે અડૂરના સબ-કલેક્ટર, કેરળ રાજ્ય વિકાસ નિગમ ફોર શેડ્યુલ્ડ કાસ્ટ્સ એન્ડ શેડ્યુલ્ડ ટ્રાઇબ્સના મેનેજિંગ ડિરેક્ટર, કોચીન કોર્પોરેશનના મ્યુનિસિપલ કમિશનર તરીકે સેવા આપી હતી. તેમની ઉંમર 61 વર્ષ છે.
જ્ઞાનેશ કુમારનો જન્મ 27 જાન્યુઆરી 1964 ના રોજ થયો હતો. તેમણે IIT કાનપુરમાંથી સિવિલ એન્જિનિયરિંગમાં B.Tech કર્યું છે. તેમણે ICFAI હૈદરાબાદમાંથી બિઝનેસ ફાઇનાન્સ અને હાર્વર્ડ યુનિવર્સિટીમાંથી પર્યાવરણીય અર્થશાસ્ત્રનો અભ્યાસ પૂર્ણ કર્યો છે. તેમણે ૧૫ માર્ચ ૨૦૨૪ ના રોજ ચૂંટણી કમિશનર તરીકેનો કાર્યભાર સંભાળ્યો. જ્ઞાનેશ કુમાર ઉત્તરાખંડ કેડરના સુખબીર સંધુ સાથે પસંદગી પેનલના બે ચૂંટણી કમિશનરોમાંના એક હતા. નવા મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનરને હિન્દી, અંગ્રેજી અને ઉર્દૂ સહિત ત્રણ ભાષાઓનું જ્ઞાન છે.
મારો દીકરો બાળપણથી જ ભણવામાં સારો હતો.
જ્ઞાનેશ કુમાર ઉત્તર પ્રદેશના આગ્રા જિલ્લાના રહેવાસી છે. તેમના માતાપિતાના મૂળ મિઢાકુર શહેરમાં છે. તેમના પિતા ડૉ. સુબોધ ગુપ્તા અલીગઢ વિભાગના ઈટાહમાંથી મુખ્ય તબીબી અધિક્ષક (CMS) પદ પરથી નિવૃત્ત થયા છે. મીડિયા સાથે વાત કરતી વખતે તેના પિતાએ કહ્યું હતું કે જ્ઞાનેશ બાળપણથી જ અભ્યાસમાં સારો હતો. તેમણે જણાવ્યું કે તે લખનૌની કોલવિન તાલુકદાર કોલેજમાં હાઇસ્કૂલ અને ઇન્ટરમીડિયેટ પરીક્ષાઓમાં ટોપર હતો.
IIT કાનપુરમાંથી સિવિલ એન્જિનિયર બન્યા પછી, તેમણે 1988 માં IAS પરીક્ષા પાસ કરતા પહેલા એક વર્ષ સુધી દિલ્હીમાં HUDCO માં કામ કર્યું. તેમણે ઉત્તર પ્રદેશમાં અનેક સ્થળોએ કામ કર્યું, જેમાં વારાણસીમાં મુખ્ય તબીબી અધિકારી તરીકેનો પણ સમાવેશ થાય છે.
આગામી કઈ ચૂંટણીઓ માટે તે જવાબદાર છે?
દેશના 26મા મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર તરીકે, જ્ઞાનેશ કુમાર તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન આ વર્ષના અંતમાં બિહાર વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ અને 2026માં કેરળ અને પુડુચેરી વિધાનસભાની ચૂંટણીઓનું નિરીક્ષણ કરશે. આ પછી, તેઓ 2026 માં તમિલનાડુ અને પશ્ચિમ બંગાળમાં યોજાનારી વિધાનસભા ચૂંટણીઓ વગેરેની દેખરેખ માટે પણ જવાબદાર રહેશે.