બિહારમાં કેવી રીતે બદલાયું સત્તાનું કેન્દ્ર? નીતિશ કુમારના ગૃહ વિભાગ છોડવા પાછળની ઇનસાઇડ સ્ટોરી

બિહારમાં નવી સરકારની રચના બાદ, મંત્રીઓમાં વિભાગોની ફાળવણી કરવામાં આવી છે. નીતિશ કુમાર સરકારના 20 વર્ષના કાર્યકાળમાં આ પહેલી વાર છે, જ્યારે મુખ્યમંત્રી પાસે ગૃહ વિભાગ નહીં હોય. રાજ્યના ગૃહ વિભાગની જવાબદારી હવે ભાજપના નેતા અને નાયબ મુખ્યમંત્રી સમ્રાટ ચૌધરી પાસે રહેશે. મતલબ કે સમ્રાટ ચૌધરી હવે બિહારના ગૃહ મંત્રી છે.

ભાજપે ગૃહ વિભાગ પોતાની પાસે રાખીને  સરકારમાં તેના વર્ચસ્વનો મહત્ત્વપૂર્ણ સંદેશ આપ્યો છે. નીતિશ કુમારનું આ પગલું ભાજપ અને JDU ગઠબંધન વચ્ચે સત્તાના સંતુલનને ફરીથી વ્યાખ્યાયિત કરે છે. ગૃહ વિભાગ હંમેશાં નીતિશ કુમાર માટે નિયંત્રણ તંત્ર રહ્યો છે, જેના દ્વારા તેમણે રાજ્યના વહીવટી માળખા પર પોતાની પકડ જાળવી રાખી હતી. આ વિભાગ ભાજપના નેતાને સોંપવાથી ગઠબંધનમાં ભાજપના પ્રભાવ અને હસ્તક્ષેપ પહેલાથી ખૂબ વધ્યો છે.

ગૃહ વિભાગને મુખ્યમંત્રીનો સૌથી મહત્ત્વપૂર્ણ વિભાગ માનવામાં આવે છે અને તેમણે હંમેશા તે સંભાળ્યો છે. આ નિર્ણયને એક મોટા રાજકીય પુનર્ગઠનના સંકેત તરીકે જોવામાં આવી રહ્યો છે, જે રાજ્યના વહીવટી અને સત્તા માળખામાં આવનારા ફેરફારોનો સંકેત આપે છે. ગૃહ વિભાગ સમ્રાટ ચૌધરીને સોંપવામાં આવતા સત્તાના ભૌગોલિક સ્થાનમાં પરિવર્તન અંગે અટકળો ચાલી રહી છે. પરંપરાગત રીતે, ગૃહ વિભાગના પ્રભારી વ્યક્તિ રાજ્યની સુરક્ષા, કાયદો અને વ્યવસ્થા અને ગુપ્તચર બાબતો પર સીધો નિયંત્રણ ધરાવે છે. અત્યાર સુધી આ નિયંત્રણ મુખ્યમંત્રી નિવાસસ્થાનથી ઉપયોગમાં લેવાતું હતું, પરંતુ હવે એવું માનવામાં આવે છે કે સમ્રાટ ચૌધરીનું સત્તાવાર નિવાસસ્થાન આ મહત્ત્વપૂર્ણ વહીવટી શક્તિનું નવું કેન્દ્ર બનશે. આ ફેરફાર ન માત્ર વિભાગોના સ્થાનાંતરણનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે, પરંતુ ભાજપમાં નાયબ મુખ્યમંત્રીના વધતા કદ અને સરકારમાં તેમના મહત્ત્વને પણ પ્રતિબિંબિત કરે છે.

નીતિશ કુમાર હવે રોજિંદા વહીવટના ભારણમાંથી મુક્ત થવા માગે છે, સાથે સાથે સમ્રાટ ચૌધરી જેવા યુવાન અને પ્રભાવશાળી નેતાને પણ સશક્ત બનાવવાના પણ સંકેત છે. આ પગલું એવી વ્યવસ્થા તરફ ઈશારો કરે છે જ્યાં મુખ્યમંત્રી વહીવટી સત્તાઓ વહેંચી રહ્યા છે અને ગઠબંધન ભાગીદારોને વધુ વિશ્વાસ આપી રહ્યા છે. ગૃહમંત્રી અમિત શાહે પોતે સમ્રાટ ચૌધરીના ચૂંટણી પ્રચાર દરમિયાન તેમના વિસ્તાર તારાપુરના લોકોને કહીને આ વાતનો સંકેત આપ્યો હતો કે જો તમે તેમને જીતાડશો તો તેમને મોટી જવાબદારી મળશે.

નીતિશ કુમાર હવે રોજિંદા વહીવટના ભારણમાંથી મુક્ત થવા માગે છે, સાથે સાથે સમ્રાટ ચૌધરી જેવા યુવાન અને પ્રભાવશાળી નેતાને પણ સશક્ત બનાવવાના પણ સંકેત છે. આ પગલું એવી વ્યવસ્થા તરફ ઈશારો કરે છે જ્યાં મુખ્યમંત્રી વહીવટી સત્તાઓ વહેંચી રહ્યા છે અને ગઠબંધન ભાગીદારોને વધુ વિશ્વાસ આપી રહ્યા છે. ગૃહમંત્રી અમિત શાહે પોતે સમ્રાટ ચૌધરીના ચૂંટણી પ્રચાર દરમિયાન તેમના વિસ્તાર તારાપુરના લોકોને કહીને આ વાતનો સંકેત આપ્યો હતો કે જો તમે તેમને જીતાડશો તો તેમને મોટી જવાબદારી મળશે.