અરવલ્લી પર્વતમાળા ક્ષેત્રમાં માઇનિંગને લઈને કેન્દ્ર સરકારનો મોટો નિર્ણય

અરવલ્લી ક્ષેત્રમાં કોઈ નવું ખનન નહીં થાય. સરકારે આ સંવેદનશીલ વિસ્તારમાં કોઈપણ નવા ખનનને પરવાનગી પર સંપૂર્ણપણે પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. કેન્દ્રીય પર્યાવરણ, વન અને આબોહવા પરિવર્તન મંત્રાલય (MoEF&CC)એ આ સંદર્ભમાં રાજ્યોને નિર્દેશો આપ્યો છે. આ ઉપરાંત, મંત્રાલયે પ્રોટેકટેડ વધારવાનો પણ નિર્ણય લીધો છે.

ભારતીય વન સંશોધન અને શિક્ષણ પરિષદ (ICFRE)ને અરવલ્લી ક્ષેત્રમાં વધારાના વિસ્તારો/ઝોન ઓળખવાનો નિર્દેશ આપવામાં આવ્યો છે જ્યાં ખનન પર પ્રતિબંધ મૂકવો જોઈએ. આ તે વિસ્તારો ઉપરાંત હશે જ્યાં કેન્દ્ર સરકારે પહેલાથી જ ખનન પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. આ નિર્ણય ઇકોલોજીકલ, ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય અને લેન્ડસ્કેપ-સ્તરના વિચારણાઓના આધારે લેવામાં આવશે.

બુધવાર, 24 ડિસેમ્બરના રોજ મંત્રાલયે એક પ્રેસ રીલિઝ જાહેર કરી હતી. તેમાં મંત્રાલયે જણાવ્યું હતું કે દિલ્હીથી ગુજરાત સુધી ફેલાયેલી સમગ્ર અરવલ્લી પર્વતમાળાને ગેરકાયદેસર ખનનથી બચાવવા અને સાચવવા માટે આ પગલું લેવામાં આવ્યું છે. આ પ્રતિબંધ સમગ્ર અરવલ્લી ક્ષેત્રમાં સમાન રીતે લાગુ થશે. આ પર્વતમાળાના અસ્તિત્વને જાળવવાનો હેતુ છે.

આ નિર્દેશો દ્વારા સરકારનો ઉદ્દેશ્ય અરવલ્લી પ્રદેશને ગુજરાતથી દિલ્હી સહિત રાષ્ટ્રીય રાજધાની ક્ષેત્ર (NCR) સુધી ફેલાયેલા સતત ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય પર્વતમાળા તરીકે સુરક્ષિત કરવાનો છે. આ પગલાથી બધી અનિયંત્રિત ખનન પ્રવૃત્તિઓ પર પણ પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવશે.

હાલમાં, કેન્દ્ર સરકારે અરવલ્લી પ્રદેશના ઘણા વિસ્તારોમાં ખનન પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. આ પ્રતિબંધ માટે વધારાના વિસ્તારો પસંદ કરવામાં આવશે. ICFREને સમગ્ર અરવલ્લી પ્રદેશ માટે એક વ્યાપક, વિજ્ઞાન-આધારિત ટકાઉ ખનન વ્યવસ્થાપન યોજના (MPSM) તૈયાર કરતી વખતે આ વિસ્તારો પસંદ કરવાની જવાબદારી આપવામાં આવી છે.

આ યોજના આરાવલિ સાથે જોડાયેલા લોકો અને સામાન્ય જનતા વચ્ચે રાખવામા આવશે. તેમાં પર્યાવરણીય અસરો અને ઇકોલોજીકલ વહન ક્ષમતાનું મૂલ્યાંકન કરશે. ઇકોલોજીકલ રીતે સંવેદનશીલ અને સંરક્ષણ-નિર્ણાયક વિસ્તારોને ઓળખવામાં આવશે, અને પુનઃસ્થાપન અને પુનર્વસન માટે ઉકેલો સૂચવવામાં આવશે.

કેન્દ્ર સરકારનું કહેવું છે કે આ પગલું સ્થાનિક ભૂગોળ, ઇકોલોજી અને જૈવવિવિધતાને ધ્યાનમાં લેતા અરવલ્લી પ્રદેશમાં સંરક્ષિત અને પ્રતિબંધિત ખનન વિસ્તારોના વ્યાપને વધુ વિસ્તૃત કરશે. સરકારે રાજ્યોને તેમના પ્રદેશોમાં હાલની ખાણો પર પર્યાવરણીય સંરક્ષણ પગલાંનું કડક પાલન કરવા જણાવ્યું છે.

આ ઉપરાંત રાજ્યોને સુપ્રીમ કોર્ટના આદેશનું પાલન કરવાનો નિર્દેશ આપવામાં આવ્યો છે. પર્યાવરણીય સંરક્ષણ અને ટકાઉ ખનન પદ્ધતિઓનું પાલન સુનિશ્ચિત કરવા માટે, ચાલુ ખનન પ્રવૃત્તિઓને અલગ નિયંત્રણો લાદીને કડક રીતે નિયંત્રિત કરવામાં આવશે.

ભારત સરકારે જણાવ્યું હતું કે તે અરવલ્લી ઇકોસિસ્ટમના રક્ષણ માટે સંપૂર્ણપણે પ્રતિબદ્ધ છે. તે રણીકરણ સામે લડવા, જૈવવિવિધતાનું સંરક્ષણ અને પાણીના સ્ત્રોતોને રિચાર્જ કરવા વગેરેમાં તેની મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકાને જાણે છે.