હમાસ અને ઈઝરાયલ વચ્ચે યુદ્ધવિરામ સમજૂતી થઈ ગઈ છે પરંતુ તે હજુ અમલમાં આવવાની બાકી છે, આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ ઊભો થાય છે કે યુદ્ધ પછી ગાઝા પર કોણ શાસન કરશે? ત્યાંના વહીવટનું ધ્યાન કોણ રાખશે? આ અંગે અત્યાર સુધી શું સ્પષ્ટ છે અને શું નથી.ગાઝામાં ઇઝરાયલી બોમ્બ ધડાકા હજુ પણ બંધ થયા નથી. અમેરિકાના નવા ચૂંટાયેલા પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ અને વર્તમાન પ્રમુખ જો બાઈડેન દ્વારા હમાસ અને ઈઝરાયેલ વચ્ચે યુદ્ધવિરામની જાહેરાત કરવામાં આવી હોવા છતાં ઈઝરાયેલના બોમ્બ ધડાકા બંધ થયા નથી. યુદ્ધવિરામની જાહેરાત બાદ ગાઝામાં ચાલી રહેલા બોમ્બ ધડાકામાં ઓછામાં ઓછા 113 પેલેસ્ટિનિયનોએ જીવ ગુમાવ્યા છે. જેમાં 28 બાળકો અને 31 મહિલાઓ હતી. ગાઝા પર લગભગ 15 મહિનાથી ચાલી રહેલા ઈઝરાયલ હુમલા બાદ એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે રવિવારથી યુદ્ધવિરામ શરૂ થઈ જશે, પરંતુ જો કોઈ સમજૂતી થઈ ગઈ છે તો હજુ પણ આ બોમ્બ ધડાકા કેમ થઈ રહ્યા છે? આનો જવાબ અત્યારે કોઈની પાસે નથી.
હમાસે તેની તરફથી યુદ્ધવિરામને મંજૂરી આપી દીધી છે. પરંતુ ઇઝરાયેલ હજુ પણ તેની કેબિનેટ બેઠક બોલાવી રહ્યું નથી અને યુદ્ધવિરામના ડ્રાફ્ટને મંજૂરી આપી રહ્યું નથી. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે કદાચ આજે કેબિનેટ બેસીને અમેરિકા, ઇજિપ્ત અને કતારની મધ્યસ્થી કરાયેલા યુદ્ધવિરામને પોતાની સંમતિ આપશે. અત્યાર સુધીમાં તમે યુદ્ધવિરામની ગૂંચવણો જાણતા જ હશો. ઉદાહરણ તરીકે, ઇઝરાયેલ કેટલા પેલેસ્ટિનિયન કેદીઓને મુક્ત કરશે અને બદલામાં હમાસ કયા બંધકોને મુક્ત કરશે? એક પ્રશ્ન કે જેના માટે દરેક જણ જવાબ શોધી રહ્યા છે તે છે કે યુદ્ધ પછી ગાઝા પર કોણ શાસન કરશે? આ પ્રશ્ન પર આવતા પહેલા, થોડી યુદ્ધવિરામ વિશેની મહત્વપૂર્ણ બાબતો જાણી લો.
પ્રારંભિક યુદ્ધવિરામ કરાર હેઠળ, બંધકોને પ્રથમ 6 અઠવાડિયામાં મુક્ત કરવામાં આવશે. તેના બદલામાં ઈઝરાયેલ પેલેસ્ટિનિયન કેદીઓને મુક્ત કરશે. હમાસ 50 વર્ષથી વધુ ઉંમરના 33 ઈઝરાયેલી બંધકોને મુક્ત કરશે. જેમાં મોટાભાગની મહિલાઓ અને બાળકો હશે. તે જ સમયે, ઇઝરાયેલ તેની જેલોમાંથી લગભગ 1 હજાર પેલેસ્ટાઇનીઓને મુક્ત કરશે. ઇઝરાયેલ ગાઝામાંથી તેના સૈનિકોને આંશિક રીતે પાછી ખેંચી લેશે અને માનવતાવાદી સહાય પહોંચવા દેશે. ઇઝરાયેલ દરરોજ ગાઝામાં માનવતાવાદી જરૂરિયાતોની 600 ટ્રકને પ્રવેશવા દેશે. આ ઉપરાંત ઈઝરાયેલ ઘાયલ પેલેસ્ટાઈનીઓને સારવાર માટે ગાઝા પટ્ટીની બહાર જવાની પણ પરવાનગી આપશે. આ માટે તે રાફા ક્રોસિંગ ખોલશે. ઇઝરાયેલી સેના શરૂઆતમાં ફિલાડેલ્ફિયા કોરિડોર (ઇજિપ્ત અને ગાઝા વચ્ચેનો કોરિડોર અથવા સરહદ) પરથી તેના સૈનિકોની સંખ્યામાં ઘટાડો કરશે. યુદ્ધવિરામના 50મા દિવસ સુધીમાં ઈઝરાયેલની સેના આ વિસ્તારમાંથી સંપૂર્ણ રીતે હટી જશે.
જો પ્રથમ રાઉન્ડ સંપૂર્ણપણે સફળ થશે, તો હમાસ બાકીના તમામ બંધકોને મુક્ત કરશે. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે આમાંના મોટાભાગના લોકો સૈનિક છે. બદલામાં, ઇઝરાયેલ સરકાર પેલેસ્ટિનિયનોને તેની જેલોમાંથી મોટા પાયે મુક્ત કરશે. બદલામાં, ઇઝરાયેલ ગાઝામાંથી સંપૂર્ણ રીતે પીછેહઠ કરશે. જો કે ઈઝરાયેલને આ મુદ્દે વાંધો હોઈ શકે છે. ગાઝામાંથી સંપૂર્ણ ખસી જવાના પ્રશ્ન પર, બેન્જામિન નેતન્યાહુ સિવાય, તેમની સરકારને સમર્થન આપતા ઘણા મહત્વપૂર્ણ દૂર-જમણેરી નેતાઓએ માન્યું છે કે આ તેલ અવીવ (ઈઝરાયેલ) ના હિતમાં રહેશે નહીં. આવી સ્થિતિમાં, ઇઝરાયેલની કેબિનેટ આ શરત પર કેટલી તૈયારી કરે છે તે જોવું રહ્યું. નેતન્યાહુએ અગાઉ ગાઝામાં હમાસની કોઈપણ હાજરીની ટીકા કરી છે અને તેમને નાબૂદ કરવાની હાકલ કરી છે. આ વખતે તે આ સમયે કેટલી તૈયારી કરશે તે જોવું રહ્યું.
3. ગાઝા પર કોણ શાસન કરશે?
હવે ગાઝાનું શું થશે તે પ્રશ્ન પર આવીએ. ત્યાંના શાસન અને વહીવટની જવાબદારી કોની રહેશે? ઈઝરાયેલ કે હમાસ કે બીજું કોઈ? જો ઉપરોક્ત બંને મુદ્દાઓ પર સફળ સમજૂતી થાય છે, તો ત્રીજા રાઉન્ડમાં, હમાસ દ્વારા બંધક બનાવવામાં આવેલા મૃતક ઇઝરાયેલના મૃતદેહો પરત કરવામાં આવશે. તેના બદલે, ત્રણથી પાંચ વર્ષની સમયમર્યાદામાં આંતરરાષ્ટ્રીય દેખરેખ હેઠળ ગાઝાને પુનઃસ્થાપિત કરવાની યોજના છે. હવે સવાલ એ છે કે ગાઝા પર રાજ કોણ કરશે? તેથી વ્યાપક રીતે આના પર વસ્તુઓ થોડી અસ્પષ્ટ છે. અમેરિકા પેલેસ્ટિનિયન ઓથોરિટી (જે વેસ્ટ બેન્કનું સંચાલન કરે છે)માં કેટલાક ફેરફારો કરવાની અને ગાઝાની જવાબદારી તેમને સોંપવાની હિમાયત કરી રહ્યું છે.
અમેરિકી વિદેશ મંત્રી એન્ટની બ્લિંકન વચગાળાની પેલેસ્ટિનિયન ઓથોરિટી બનાવવાની વાત કરી રહ્યા છે. આ અંતર્ગત અરબ દેશો ગાઝામાં સુરક્ષા વ્યવસ્થા આપી શકે છે. જો કે સાઉદી અરેબિયાએ અહીં એક શરત મૂકી છે. એટલે કે સાઉદી સુરક્ષા માટે ત્યારે જ તૈયાર થશે જ્યારે પેલેસ્ટિનિયન રાજ્યની સ્થાપનાનો માર્ગ બનાવવામાં આવશે. ઇઝરાયેલ તેની તરફથી આ મુદ્દે કંઇ નક્કર કહી રહ્યું નથી. હમાસ અન્ય કોઈ સત્તાને ગાઝા પર કબજો કરવા દેવા માંગતું નથી. પરંતુ છેલ્લા 15 મહિનામાં હમાસની તાકાત નબળી પડી ગયા બાદ તેની વાત કેટલી હદે સાંભળવામાં આવશે તે કહેવું મુશ્કેલ છે.