બ્યુરો ઑફ ઇન્ડિયન સ્ટાન્ડર્ડ્સ (BIS) એ દેશમાં જ્વેલરીની શુદ્ધતા જાળવવા માટે છ-અંકનું હોલમાર્ક યુનિક આઇડેન્ટિફિકેશન (HUID) ફરજિયાત બનાવ્યું છે. દેશમાં ચાર અને પાંચ અંકના જૂના હોલમાર્ક ગોલ્ડના વેચાણ પર હવે સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ લગાવી દેવામાં આવ્યો છે. જોકે, દિલ્હી-NCR સહિત દેશના ઘણા રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોના વેપારીઓએ BISના આ નિર્ણયનો વિરોધ કરવાનું શરૂ કરી દીધું છે. આ લોકોની માંગ છે કે સરકારે હવે જૂની ચાર કે પાંચ અંકની હોલમાર્કવાળી જ્વેલરીને છ અંકની હોલમાર્કવાળી જ્વેલરીમાં બદલવાનો સંપૂર્ણ ખર્ચ ઉઠાવવો જોઈએ.
દિલ્હી-એનસીઆરના જ્વેલર્સ એસોસિએશને રવિવારે આ મુદ્દે બેઠક યોજી છે. આ બેઠકમાં એ વાત પર સહમતિ સધાઈ છે કે ચાર કે પાંચ અંકવાળી જૂની જ્વેલરીને છ અંકના હોલમાર્કમાં બદલવાનો ખર્ચ સરકાર સંપૂર્ણપણે ઉઠાવશે. જ્વેલર્સ એસોસિએશન સાથે સંકળાયેલા રમેશ મનચંદાના જણાવ્યા અનુસાર, વેપારીઓ પાસે ચાર અને પાંચ અંકના હોલમાર્કિંગ અબજોમાં પડેલા છે. આવી સ્થિતિમાં, જો તમે એકવાર હોલમાર્કવાળી જ્વેલરી મેળવો છો, તો તેની કિંમત 53.10 રૂપિયા છે. જ્વેલરીની શુદ્ધતા તપાસ્યા બાદ ટેગિંગ માટે અમારી પાસેથી રૂ. 40.50 લેવામાં આવે છે. આમાં 8.10 રૂપિયા GST અને 4.50 રૂપિયા BIS ખર્ચ પણ ચૂકવવો પડશે. આવી સ્થિતિમાં આટલી જ્વેલરી પર ફરીથી છ આંકડાનું ટેગ લગાવવામાં આવે તો કરોડો રૂપિયાનો ખર્ચ થશે, જેના પર સરકારે વિચારવું જોઈએ.
ભારતમાં સોનું ખરીદવાનું અને તેમાં રોકાણ કરવાનો ટ્રેન્ડ ખૂબ જ વધારે છે. ખાસ કરીને લગ્ન કે અન્ય કોઈ તહેવારના પ્રસંગે ભારતીયો ચોક્કસપણે સોનું ખરીદે છે. પરંતુ, ક્યારેક કોઈ કારણસર અમારે સોનું વેચવું પણ પડે છે. આવી સ્થિતિમાં, તમારા માટે એ જાણવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે કે સોનાના વેચાણના નિયમોમાં શું ફેરફારો થયા છે.
1 એપ્રિલ, 2023થી ફરી એકવાર સોનાના હોલમાર્કિંગ નિયમોમાં ફેરફાર થવા જઈ રહ્યા છે. ગ્રાહક બાબતોના મંત્રાલયના નવા નિયમ હેઠળ, 1 એપ્રિલથી 6-અંકના આલ્ફાન્યૂમેરિક હોલમાર્કિંગ વિના સોનું વેચવામાં આવશે નહીં. જેમ આધાર કાર્ડમાં 12 અંકનો કોડ હોય છે, તેવી જ રીતે સોનામાં 6 અંકનો હોલમાર્ક કોડ હશે. તેને હોલમાર્ક યુનિક આઇડેન્ટિફિકેશન નંબર એટલે કે HUID કહેવામાં આવે છે. મંત્રાલયનું કહેવું છે કે હવે માત્ર 6 અંકનો હોલમાર્ક જ માન્ય રહેશે.
ગોલ્ડ હોલમાર્કિંગ એ એક સ્ટેમ્પ છે જે ગ્રાહકોને તેઓ જે સોનાના દાગીના ખરીદે છે તેની શુદ્ધતા જણાવે છે. મોદી સરકારે 15 જાન્યુઆરી, 2021થી હોલમાર્કેડ સોનું વેચવાનું ફરજિયાત બનાવ્યું હતું. જો કે, તે 16 જૂન 2021 થી સંપૂર્ણપણે સ્વૈચ્છિક રીતે લાગુ કરવામાં આવ્યું હતું. ગયા વર્ષે 1 જુલાઈથી, મોદી સરકારે સોનાના દાગીનાના હોલમાર્કિંગ ચિહ્નોમાં ફેરફાર કર્યો હતો અને ચિહ્નોની સંખ્યા ઘટાડીને ત્રણ કરી હતી.
હોલમાર્કિંગ એ સોનાની શુદ્ધતાની ગેરંટી છે. હોલમાર્ક એ જ્વેલરીના દરેક ટુકડા પર એક ચિહ્ન છે. તેમાં બ્યુરો ઓફ ઈન્ડિયન સ્ટાન્ડર્ડ્સ (BIS)નો લોગો, તેની શુદ્ધતા આપવામાં આવી છે. આ સાથે, પરીક્ષણ કેન્દ્રો વગેરેની માહિતી પણ હોલમાર્કિંગમાં ઉપલબ્ધ છે. આભૂષણમાં સોનાની માત્રા બદલાય છે, જે તેની શુદ્ધતા એટલે કે કેરેટના આધારે નક્કી કરવામાં આવે છે. ક્યારેક ઝવેરીઓ ઓછા કેરેટના દાગીના માટે ઊંચા કેરેટના ભાવ વસૂલ કરે છે. તેને દૂર કરવા માટે હોલમાર્કિંગ ફરજિયાત કરવામાં આવ્યું છે.