વકફ કાયદામાં શું ફેરફારો થવાના છે? ગઈ રાત્રે લોકસભાના સાંસદોને બિલની નકલ આપવામાં આવી

કેન્દ્ર સરકાર વકફ બોર્ડ એક્ટમાં મોટા ફેરફારો કરવાની તૈયારી કરી રહી છે. સરકાર આ અંગે સંસદમાં બે બિલ લાવવા જઈ રહી છે. પહેલા બિલ દ્વારા સરકાર મુસ્લિમ વકફ એક્ટ 1923 નાબૂદ કરશે, જ્યારે બીજા બિલ દ્વારા વક્ફ એક્ટ 1995માં મહત્વપૂર્ણ સુધારા કરવામાં આવશે. બિલની એક નકલ લોકસભાના સાંસદોને તેની રજૂઆત પહેલા મંગળવારે રાત્રે વહેંચવામાં આવી હતી. આના માધ્યમથી એ ખુલાસો થયો છે કે બિલ રજૂ થયા બાદ વકફ બોર્ડ એક્ટમાં શું ફેરફાર કરવામાં આવશે.

રાષ્ટ્રીય લઘુમતી આયોગના અધ્યક્ષ ઈકબાલ સિંહ લાલપુરાએ ગૃહમાં વકફ બોર્ડ બિલની રજૂઆત અંગે જણાવ્યું હતું કે દરેક સિસ્ટમમાં સમય સાથે સુધારાની જરૂર છે. સરકાર દેશ અને સમાજના હિતમાં જ કામ કરે છે. તેમણે કહ્યું કે બિલમાં જે પણ જોગવાઈઓ હશે, તે ઈસ્લામના અનુયાયીઓનાં હિતોને ધ્યાનમાં રાખીને કરવામાં આવશે. વકફ બોર્ડની મિલકતને લઈને અનેક ફરિયાદો આવી રહી છે. શૈક્ષણિક સ્થળો અને કબ્રસ્તાનોનો દુરુપયોગ થઈ રહ્યો છે. સરકાર ઇસ્લામના અનુયાયીઓનાં વ્યાપક હિતોને ધ્યાનમાં રાખીને નિર્ણય લેશે.

વકફ બોર્ડ એક્ટ એમેન્ડમેન્ટ બિલ 2024 દ્વારા કેન્દ્ર સરકાર જૂના કાયદામાં 44 સુધારા કરવા જઈ રહી છે. વકફ એક્ટમાં સુધારો કરવા અને એક્ટનું નામ બદલવા માટેના બિલમાં વ્યાપક ફેરફારો કરવાની દરખાસ્ત છે. વકફ બોર્ડને સંચાલિત કરતા કાયદામાં સુધારો કરવાના બિલે વર્તમાન કાયદામાં દૂરગામી ફેરફારોની દરખાસ્ત કરી છે, જેમાં આવી સંસ્થાઓમાં મુસ્લિમ મહિલાઓ અને બિન-મુસ્લિમોનું પ્રતિનિધિત્વ સુનિશ્ચિત કરવાનો સમાવેશ થાય છે. વકફ (સુધારા) બિલ, જે લોકસભામાં રજૂ થવાનું છે, તેનો ઉદ્દેશ વકફ એક્ટ, 1995નું નામ બદલીને સંકલિત વકફ વ્યવસ્થાપન, સશક્તિકરણ, કાર્યક્ષમતા અને વિકાસ અધિનિયમ, 1995 રાખવાનો છે.

તેના ઑબ્જેક્ટ્સ અને કારણોના નિવેદન અનુસાર, બિલ વકફ મિલકત છે કે નહીં તે નક્કી કરવા માટે બોર્ડની સત્તાઓને લગતા વર્તમાન કાયદાની કલમ 40 દૂર કરવા માંગે છે. તે સેન્ટ્રલ વક્ફ કાઉન્સિલ અને રાજ્ય વક્ફ બોર્ડનું વ્યાપક-આધારિત માળખું પ્રદાન કરે છે અને આવા સંસ્થાઓમાં મુસ્લિમ મહિલાઓ અને બિન-મુસ્લિમોનું પ્રતિનિધિત્વ સુનિશ્ચિત કરે છે. આ બિલમાં બોહરા અને આગાખાનીઓ માટે અલગ ઓકફ બોર્ડની સ્થાપના કરવાનો પણ પ્રસ્તાવ છે. ડ્રાફ્ટ કાયદામાં મુસ્લિમ સમુદાયોમાં શિયા, સુન્ની, બોહરા, અખાખાની અને અન્ય પછાત વર્ગોના પ્રતિનિધિત્વની જોગવાઈ છે.

બિલનો હેતુ 'વક્ફ'ને સ્પષ્ટપણે વ્યાખ્યાયિત કરવાનો છે કે કોઈ પણ વ્યક્તિ જે ઓછામાં ઓછા પાંચ વર્ષ સુધી ઈસ્લામનું પાલન કરે છે અને આવી મિલકત ધરાવે છે. તેનો એક ઉદ્દેશ્ય કેન્દ્રીય પોર્ટલ અને ડેટાબેઝ દ્વારા વકફની નોંધણીની રીતને સુવ્યવસ્થિત કરવાનો છે અને કોઈપણ મિલકતને વકફ મિલકત તરીકે રજીસ્ટર કરતા પહેલા તમામ સંબંધિતોને યોગ્ય સૂચના આપીને મહેસૂલ કાયદા મુજબ વિગતે પ્રક્રિયા સ્થાપિત કરવાનો છે. વકફ અધિનિયમ, 1995, 'વકીફ' (એક વ્યક્તિ કે જે મુસ્લિમ કાયદા દ્વારા ધાર્મિક અથવા સખાવતી તરીકે માન્યતા પ્રાપ્ત કોઈપણ હેતુ માટે મિલકત સમર્પિત કરે છે) દ્વારા 'ઓકાફ' (વકફ તરીકે સૂચિત મિલકત) માટે જોગવાઈ કરવામાં આવી હતી.

જ્યારે વિપક્ષ દ્વારા વિરોધ કરવામાં આવ્યો ત્યારે ઈકબાલ સિંહે કહ્યું કે સરકાર જે પણ બિલ લાવે છે તેની ચર્ચા રાજ્યસભા અને લોકસભામાં થાય છે. કોઈપણ બિલ ગૃહની સરંજામ અનુસાર જ પસાર થાય છે. કોઈના પર બિલ લાદવામાં આવતું નથી. ગૃહની સજાવટ સિવાય બીજો કોઈ રસ્તો નથી. આ મામલે ઓલ ઈન્ડિયા મુસ્લિમ પર્સનલ લો બોર્ડે એક પ્રેસ રિલીઝ જારી કરીને વકફ બોર્ડ એક્ટમાં કોઈપણ સુધારાને નકારી કાઢ્યું છે. તાજેતરમાં, બોર્ડના પ્રવક્તા ડૉ. સૈયદ કાસિમ રસૂલ ઇલ્યાસે જણાવ્યું હતું કે વિશ્વસનીય માહિતી અનુસાર, ભારત સરકાર વકફ એક્ટ 2013માં લગભગ 40 સુધારાઓ દ્વારા વકફ મિલકતોની સ્થિતિ અને પ્રકૃતિને બદલવા માંગે છે, જેથી તેનો કબજો અને તેનો કબજો હોવો જોઈએ. તેમને પકડવા માટે સરળ. આ પ્રકારનું બિલ આવતા સપ્તાહે સંસદમાં રજૂ કરવામાં આવી શકે છે.