‘…તો ભારત સાથે સુધારવા પડશે સંબંધ’, નિક્કી હેલીએ ટ્રમ્પ પ્રશાસનને આપી ચેતવણી

સંયુક્ત રાષ્ટ્રમાં અમેરિકાના પૂર્વ રાજદૂત નિક્કી હેલીએ ટ્રમ્પ પ્રશાસનને ચેતવણી આપી છે કે, ભારત-અમેરિકાના સંબંધ નાજુક તબક્કે છે, જો વોશિંગ્ટન ચીનની વૈશ્વિક મહત્ત્વાકાંક્ષાઓને નિયંત્રિત કરવી હોય તો આ સંબંધો જલદી સુધારવા પડશે. બુધવારે ન્યૂઝવીકમાં પ્રકાશિત એક લેખમાં હેલીએ કહ્યું હતું કે ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ પ્રશાસને રશિયન તેલ અને ટેરિફ વિવાદના મુદ્દાને વિશ્વની 2 સૌથી મોટી લોકશાહી શક્તિઓ વચ્ચે તિરાડ ઉભી કરવાની મંજૂરી ન આપવી જોઈએ. અમેરિકાએ પોતાના માટે સૌથી મહત્ત્વપૂર્ણ શું છે તે ભૂલવું ન જોઈએ. ચીનનો સામનો કરવા માટે અમેરિકાને ભારત જેવા મિત્રની જરૂર છે.’

રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ દ્વારા રશિયન તેલ ખરીદવાનું ચાલુ રાખવા બદલ નવી દિલ્હી પર 25 ટકા પારસ્પરિક ડ્યુટી અને 25 ટકા વધારાની ડ્યુટી લાદવામાં આવ્યા બાદ તણાવ વધી ગયો છે. ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધવિરામ વાટાઘાટોમાં અમેરિકાની ભૂમિકા અંગેના દાવાઓ સહિત મહિનાઓના તણાવ બાદ આ પગલું લેવામાં આવ્યું છે.

હેલીએ ટ્રમ્પના દબાણ અભિયાનને સમર્થન આપતા કહ્યું કે ભારતની ઊર્જા ખરીદી ‘યુક્રેન સામે વ્લાદિમીર પુતિનના ક્રૂર યુદ્ધને નાણાં પૂરા પાડવામાં મદદ કરી રહી છે’ જોકે, તેમણે ભારતને દુશ્મન માનવા સામે ચેતવણી આપી. એશિયામાં ચીનના વર્ચસ્વ સામે ઉભા રહેલા એકમાત્ર દેશ સાથે 25 વર્ષની પ્રગતિને રદ કરવી એ એક રાજનીતિક આપત્તિ હશે.

તેમણે તર્ક આપ્યો કે ભારત વોશિંગ્ટનના આર્થિક અને સુરક્ષા લક્ષ્યો માટે આવશ્યક છે, અમેરિકા તેની સપ્લાય ચેઇનને ચીનથી દૂર ખસેડવા માગે છે અને ભારત કાપડ, ફોન અને સૌર પેનલ જેવા ઉદ્યોગો માટે ‘ચીન જેવા સ્કેલ પર’ ઉત્પાદન ક્ષમતા પ્રદાન કરે છે. તેમણે અમેરિકા અને ઇઝરાયલ જેવા સાથી દેશો સાથે ભારતના વધતા સંરક્ષણ સંબંધો પર પણ પ્રકાશ પાડ્યો, જેને તેમણે મુક્ત વિશ્વની સુરક્ષા માટે મહત્ત્વપૂર્ણ સંપત્તિ તરીકે ગણાવી.

હેલીએ કહ્યું કે લાંબા સમયથી ભારતનો ઉદય ચીનના આર્થિક ઉદય બાદ સૌથી મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂ-રાજકીય વિકાસ હોઈ શકે છે. સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો, જેમ-જેમ ભારતની શક્તિ વધશે, તેમ-તેમ ચીનની મહત્વાકાંક્ષાઓ ઓછી થશે.’ આ ઉપરાંત હેલીએ 1982માં વ્હાઇટ હાઉસ ખાતે ઇન્દિરા ગાંધીને રોનાલ્ડ રીગનના શબ્દોનું પુનરાવર્તન કરતા નિષ્કર્ષ કાઢ્યો: ‘ભલે વોશિંગ્ટન અને નવી દિલ્હી ક્યારેક-ક્યારેક અલગ-અલગ રસ્તાઓ પર ચાલે, પરંતુ તેમનું લક્ષ્ય એક જ હોવું જોઈએ."

આ અગાઉ, હેલીએ ટ્રમ્પ પ્રશાસનની રશિયાના તેલ ખરીદવા માટે ભારત પર ટેરિફ લાદવાની નીતિની ટીકા કરી હતી જ્યારે ચીન (રશિયા અને ઈરાનના સૌથી મોટા તેલ ખરીદનાર)ને 90 દિવસની મુક્તિ આપી હતી.

દક્ષિણ કેરોલિનાના પૂર્વ ગવર્નરે ટ્રમ્પ અને વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી વચ્ચે સીધી વાતચીત કરવાની હાકલ કરી હતી જેથી નીચે તરફ જઈ રહેલા ગતિરોધને સમાપ્ત કરી શકાય. તેમણે ચેતવણી આપી હતી કે જો પગલાં લેવામાં નહીં આવે તો બીજિંગ આ તકરારનો ફાયદો ઉઠાવશે. વેપાર વિવાદને કાયમી તકરારમાં ફેરવવો એ એક મોટી અને ટાળી શકાય તેવી ભૂલ હશે.