ચંદ્રયાન-3એ કરી દીધી કમાલ, કયા ડેટા જોઇને આશ્ચર્યચકિત રહી ગયા દુનિયાભરના વૈજ્ઞાનિક?
ઇન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઇઝેશન (ISRO)એ દેશના ત્રીજા મૂન મિશન ચંદ્રયાન-3માં ત્યારે મોટી સફળતા હાંસલ કરી, જ્યારે ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર તેની સફળતાપૂર્વક લેન્ડિંગ કરાવી. એમ કરીને ISROએ કમાલ કરી દીધી. ત્યારબાદ 14 દિવસ સુધી ચંદ્ર પર ચંદ્રયાન-3ના વિક્રમ લેન્ડર અને પ્રજ્ઞાન રોવરે ઘણા મહત્ત્વપૂર્ણ ડેટા એકત્ર કર્યા. આ ડેટાના પરિણામોથી દુનિયાભરના વૈજ્ઞાનિક આશ્ચર્યચકિત રહી ગયા છે. અમેરિકન રિસર્ચ પ્રોફેસર જેફરી ગિલિસ દાવિસે એક આર્ટિકલમાં ચંદ્રયાન-3 સાથે જોડાયેલી તમામ ઉપલબ્ધિઓ બાબતે વિસ્તારથી વાત કરી છે.
સ્પેસ ડોટ કોમ પર અમેરિકન રિસર્ચ પ્રોફેસર જેફરી ગિલિસ દાવિસ દ્વારા લખવામાં આવેલા આર્ટિકલમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ચંદ્રયાન-3ના ડેટાથી ખબર પડી કે ચંદ્રયાનની માટીમાં લોખંડ, ટાઇટેનિયમ, એલ્યુમિનિયમ અને કેલ્શિયમ જેવા અપેક્ષિત તત્વ સામેલ છે. સલ્ફરનું મળવું આશ્ચર્યજનક છે. મારા જેવા ગ્રહ વૈજ્ઞાનિકોથી ખબર છે કે ચંદ્રના ખડકો અને માટીમાં સલ્ફર ઉપસ્થિત છે, પરંતુ માત્ર ખૂબ ઓછું. આ નવા ડેટાથી ખબર પડે છે કે અનુમાન કરતા વધુ સલ્ફર સાંદ્રતા હોય શકે છે. પ્રજ્ઞાન પાસે બે ઉપકરણ છે જે માટીનું વિશ્લેષણ કરે છે. એક આલ્ફા કણ એક્સ-રે સ્પેક્ટ્રોમીટર અને એક લેઝર પ્રેરિત બ્રેકડાઉન સ્પેક્ટ્રોમીટર કે શૉર્ટમાં LIBS. આ બંને ઉપકરણોએ લેન્ડિંગ સ્થળ પાસેની માટીમાં સલ્ફરને માપ્યુ છે.
વૈજ્ઞાનિકનો દાવો છે કે, ચંદ્રમાની માટીમાં ઉપસ્થિત સલ્ફર એક દિવસે અંતરીક્ષ યાત્રીઓને જમાંથી દૂર રહેવામાં મદદ કરી કરી શકે છે. જેમાં આ માપ વિજ્ઞાનનું એક ઉદાહરણ બની જશે જે અન્વેષણને સક્ષમ બનાવે છે. ચંદ્રમાની સપાટી પર બે મુખ્ય પ્રકારના ખડકો છે. ગાઢ જ્વાળામુખિયા ખડકો અને ચમકીસા ઉચ્ચભૂમિ ખડક. પૃથ્વી પર લેબ્સમાં ચંદ્રમાના ખડકો અને માટીની સંરચનને માપનારા વૈજ્ઞાનિકોએ જોયું કે, ગાઢ જ્વાળામુખિયા મેદાનોની સામગ્રીઓમાં ચમકતા ઉચ્ચભૂમિવાળા પદાર્થોની તુલનામાં વધુ સલ્ફર હોય છે. સલ્ફર મુખ્યતઃ જ્વાળામુખિય ગતિવિધિથી આવે છે. ચંદ્રમાના ઊંડાણમાં ઉપસ્થિત ખડકોમાં સલ્ફર હોય છે અને જ્યારે આ ખડકો પીગળે છે તો સલ્ફર મેગ્માનો હિસ્સો બની જાય છે. જ્યારે પિગળતા ખડકો સપાટીની નજીક આવે છે તો મેગ્મામાં ઉપસ્થિત મોટા ભાગનું સલ્ફર ગેસ બની જાય છે, જે વૉટર વેપર અને કાર્બન ડાયોક્સાઇડ સાથે નીકળે છે.
કેટલુંક સલ્ફર મેગ્મામાં રહે છે અને ઠંડુ થયા બાદ ખડકોની અંદર જ બન્યું રહે છે. આ પ્રક્રિયા બતાવે છે કે સલ્ફર મુખ્ય રૂપે ચંદ્રમાના કાળા જ્વાલામુખિયા ખડકો સાથે કેમ જોડાયેલું છે. ચંદ્રયાન-3 દ્વારા ચંદ્રની માટીમાં સલ્ફરની શોધ આ પ્રકારની પહેલી ઘટના છે. જો કે, ડેટા કેલિબ્રેશન પૂર્ણ થવા સુધી સલ્ફરની સ્પષ્ટ માત્રા નિર્ધારિત નહીં કરી શકાય. પ્રજ્ઞાન પર LIBS ઉપકરણ દ્વારા એકત્રિત કરવામાં આવેલા એનકેલિબ્રેટેડ ડેટાથી ખબર પડે છે કે ધ્રૃવો પાસે ચંદ્રમાની ઉચ્ચભૂમિ માટીમાં ભૂમધ્ય રેખાથી ઉચ્ચભૂમિ માટીની તુલનામાં વધુ સલ્ફર સાંદ્રતા હોય શકે છે અને સંભવતઃ ઊંડા ગાઢ માટીથી પણ વધારે હોય શકે છે.
તમારા મોબાઈલ પર તમામ પ્રકારના લેટેસ્ટ ન્યૂઝના અપડેટ્સ મેળવવા માટે નીચે અપેલા બટન પર ક્લિક કરીને અમારા વોટ્સેપ ગ્રુપમાં જોડાવ.
Join WhatsApp