વૈજ્ઞાનિકોને મંગળ પર અત્યાર સુધીની સૌથી મોટી સફળતા મળી, સપાટી પર પાણીનો ભંડાર મળ્યો

Mars: વૈજ્ઞાનિકોએ મંગળ પર પાણીનો વિશાળ ભંડાર શોધી કાઢ્યો છે. આને વૈજ્ઞાનિકોની અત્યાર સુધીની સૌથી મોટી સફળતા માનવામાં આવે છે. મંગળ ગ્રહ પર વૈજ્ઞાનિકોએ ઈતિહાસની સૌથી મોટી સફળતા હાંસલ કરી છે. વૈજ્ઞાનિકોએ મંગળ પર પાણી શોધી કાઢ્યું છે જેની તેઓ સેંકડો વર્ષોથી શોધ કરી રહ્યા હતા. વૈજ્ઞાનિકોની આ મોટી શોધ બાદ મંગળ પર જીવનની શક્યતા વધી ગઈ છે. જેમ પૃથ્વી પર દરેક જગ્યાએ પાણી હાજર છે. પૃથ્વીની સપાટીનો લગભગ 70 ટકા ભાગ પાણીથી ઢંકાયેલો છે. પાણી હવામાં, સપાટી પર અને ખડકોની અંદર હોય છે. ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય પુરાવા સૂચવે છે કે આશરે 4.3 અબજ વર્ષો પહેલાથી પૃથ્વી પર પાણી અસ્તિત્વમાં છે. પરંતુ મંગળ પર પાણીનો ઈતિહાસ ઘણો અનિશ્ચિત રહ્યો છે.

મંગળ પર ક્યારે, ક્યાં અને કેટલા સમય સુધી પાણી પ્રથમ વખત દેખાયું તે નક્કી કરવું એ બધા સળગતા પ્રશ્નો છે જે મંગળ પર સંશોધનને આગળ ધપાવે છે. જો મંગળ પર જીવન શક્ય બન્યું હોત, તો ત્યાં થોડું પાણી જરૂરી હોત. અમે મંગળની ઉલ્કાપિંડમાં હાજર ખનિજ ઝિર્કોનનો અભ્યાસ કર્યો અને જાણવા મળ્યું કે 4.45 અબજ વર્ષો પહેલા ઝિર્કોન સ્ફટિકો બન્યા ત્યારે પાણી હાજર હતું. સાયન્સ એડવાન્સિસ જર્નલમાં આજે પ્રકાશિત થયેલા પરિણામો મંગળ પર પાણીના સૌથી જૂના પુરાવા પ્રદાન કરી શકે છે.

મંગળ ગ્રહ પર ભેજ હતો તે લાંબા સમયથી માનવામાં આવે છે. મંગળના પ્રારંભિક ઇતિહાસમાં પાણીએ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી. પરિણામોને વ્યાપક સંદર્ભમાં મૂકવા માટે, ચાલો પહેલા મંગળની ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય સમયમર્યાદાના સંદર્ભમાં "પ્રારંભિક મંગળ" નો અર્થ શું છે તે ધ્યાનમાં લઈએ અને પછી મંગળ પર પાણી શોધવાની વિવિધ રીતો પર વિચાર કરીએ. પૃથ્વીની જેમ મંગળની રચના પણ લગભગ 4.5 અબજ વર્ષો પહેલા થઈ હતી. મંગળના ઇતિહાસમાં ચાર ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય સમયગાળા છે. આ એમેઝોનિયન (3 બિલિયન વર્ષ પહેલાં), હેસ્પેરિયન (3 બિલિયનથી 3.7 બિલિયન વર્ષો પહેલાં), નોઆચિયન (3.7 બિલિયનથી 4.1 બિલિયન વર્ષો પહેલાં) અને પ્રી-નોચિયન (4.1 બિલિયનથી લગભગ 4.5 બિલિયન વર્ષો પહેલાં) છે.

1970માં મંગળ પર પ્રથમ વખત પાણી હોવાના પુરાવા મળ્યા હતા

મંગળ પર પાણીના પુરાવા સૌપ્રથમ 1970ના દાયકામાં મળ્યા હતા, જ્યારે નાસાના મરીનર 9 અવકાશયાનએ મંગળની સપાટી પર નદીની ખીણોની તસવીરો લીધી હતી. બાદમાં માર્સ ગ્લોબલ સર્વેયર અને માર્સ એક્સપ્રેસ સહિતના ઓર્બિટલ મિશનોએ સપાટી પર 'હાઈડ્રેટેડ ક્લે મિનરલ્સ'ની વ્યાપક હાજરી શોધી કાઢી હતી. આને પાણીની જરૂર પડે છે. મંગળની નદીની ખીણો અને માટીના ખનિજો મુખ્યત્વે નોઆચિયન ભૂપ્રદેશમાં જોવા મળે છે, જે મંગળના લગભગ 45 ટકા ભાગને આવરી લે છે. આ ઉપરાંત, ભ્રમણકક્ષાએ હેસ્પેરિયન વિસ્તારોમાં 'આઉટફ્લો ચેનલ્સ' તરીકે ઓળખાતા મોટા પૂરના નાળા પણ શોધી કાઢ્યા હતા. આ સપાટી પર પાણીની ટૂંકા ગાળાની હાજરી સૂચવે છે, કદાચ ભૂગર્ભજળમાંથી. મંગળ પરના પાણીના મોટા ભાગના અહેવાલો ત્રણ અબજ વર્ષ કરતાં જૂની સામગ્રી અથવા ભૂપ્રદેશમાં પાણીની હાજરી સૂચવે છે.

તાજેતરમાં, મંગળ પર સ્થિર પ્રવાહી પાણીના વધુ પુરાવા મળ્યા નથી. પરંતુ પૂર્વ-નોચિયન દરમિયાન શું થયું? મંગળ પર પાણી સૌપ્રથમ ક્યારે દેખાયું? પૂર્વ-નોચિયન મંગળની એક ઝલક. મંગળ પર પાણી શોધવાના ત્રણ રસ્તા છે. પ્રથમ પદ્ધતિ એ છે કે સપાટી પર પરિભ્રમણ કરતા અવકાશયાન દ્વારા કરવામાં આવેલા અવલોકનોનો ઉપયોગ કરવો. બીજો અભિગમ જમીન આધારિત અવલોકનોનો ઉપયોગ કરવાનો છે, જેમ કે માર્સ રોવર દ્વારા કરવામાં આવેલ. ત્રીજી રીત પૃથ્વી પર પડી ગયેલા મંગળની ઉલ્કાઓનો અભ્યાસ કરવાનો છે, જે આપણે કર્યું. વાસ્તવમાં, અમને અભ્યાસ કરવા માટે ઉપલબ્ધ એકમાત્ર પૂર્વ-નોચિયન સામગ્રી મંગળની ઉલ્કાઓમાં જોવા મળે છે. પૃથ્વી પર પડેલી તમામ ઉલ્કાઓમાંથી કેટલીક આપણા પડોશી ગ્રહ પરથી આવે છે. આ ઉલ્કાઓનું એક નાનું જૂથ, જે મંગળ પરથી એક જ લઘુગ્રહની અસરથી આવ્યું હોવાનું માનવામાં આવે છે, તેમાં પૂર્વ-નોઆચિયન સામગ્રી છે.

મંગળ પર મહાસાગર છે

એવું પણ સૂચવવામાં આવ્યું હતું કે મંગળ પર 4.45 અબજ વર્ષ પહેલાં પ્રારંભિક વૈશ્વિક મહાસાગર હોઈ શકે છે. અભ્યાસમાંથી સૌથી મોટું ચિત્ર એ છે કે 4.45 અબજ વર્ષ પહેલાં મંગળની સપાટીની પ્રારંભિક રચના દરમિયાન મેગ્મેટિક હાઇડ્રોથર્મલ સિસ્ટમ્સ સક્રિય હતી. તે સ્પષ્ટ નથી કે આનો અર્થ એ છે કે આ સમયે પાણી સપાટી પર સ્થિર હતું, પરંતુ અમને લાગે છે કે તે શક્ય છે. તે સ્પષ્ટ છે કે મંગળની સપાટી, પૃથ્વીની જેમ, તેની રચના પછી તરત જ તેની સપાટી પર પાણી હતું - વસવાટ માટે એક આવશ્યક ઘટક.